Morgunblaðið - 01.04.1995, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1995 B 5
land sem ferðamenn sækja heim.
Forsenda öflugs ferðaútvegs er
lægra verð á þjónustunni og far-
sæl skref hafa verið stigin í þá
veru.
ísland - sækjum
það heim
Ferðaútvegi á Íslandi hefur vax-
ið fiskur um hrygg á undanförnum
árum. Áhugi fyrir íslandi hefur
aukist mjög mikið og er það ekki
síst að þakka góðri markaðssetn-
ingu og margvíslegum nýjungum
sem íslenski ferðaútvegurinn hefur
komið fram með á undanfömum
árum. Einmitt vegna þessara nýj-
unga eru íslendingar einnig í aukn-
um mæli farnir að sækja landið
heim. Átak, sem samgönguráð-
herra hefur staðið fyrir undir yfír-
skriftinni „Ísland - sækjum það
heim“ hefur skilað árangri og mun
án efa halda áfram að auka áhuga
landsmanna á því að ferðast innan-
lands.
Sama verð í þijú ár!
Stefna stjórnvalda í sambandi
við ferðamannaiðnaðinn á að vera
sú, að lækka kostnaðinn í þessari
grein með það fyrir augum að
fy'ölga ferðamönnum og auka þann-
ig tekjur ríkisins. Það er auðvitað
ekkert einfalt reikningsdæmi til
fyrir slíkt, en aukning í ferða-
mannafjölda á undanfömum áram
má án efa ekki einungis rekja til
markaðssetningar heldur einnig
þess stöðugleika sem náðst hefur
í gengismálum og verðlagi og hag-
stæðara verðlags með aukinni
samkeppni og lækkun skatta. ís-
land er með einna minnsta verð-
bólgu í Evrópu. Stöðugleiki stuðlar
að því að fyrirtæki, m.a. í ferða-
mannaþjónustu, geta gert áætlanir
til langs tima og byggt upp traust
viðskiptasambönd erlendis. Nú eru
jafnvel gefnir út kynningarbækl-
ingar um ísland þar sem verðin
gilda í allt að 2-3 ár. Þetta em
gerbreyttir tíma sem bæta mjög
stöðu ferðaútvegsins. Við þurfum
því að hlúa að þeim árangri sem
náðst hefur í efnahagsmálum,
skoða leiðir til að lækka skatta og
efla samkeppni í greininni - þann-
ig hlúum við best að ferðaútvegin-
um.
Höfundur er flugfræðingur.
Erum við tilbúin að fjárfesta
fyrir framtíðina í slíku verkefni og
vera í orði stórhuga saman erlend-
is?
í máli Páls Gíslasonar, sem áður
starfaði hj_á Icecon, kom fram hve
smáir við íslendingar erum og nýir
í alþjóðaráðgjöf og fjárfestingum.
Sannkallaðir byijendur miðað við
t.d. Dani. Hann sagði að dönsk
fyrirtæki mynduðu hóp um ný
verkefni og lönd, en færu ekki
hvert fyrirtæki fyrir sig. Ef til vill
getum við lært af Dönum hvað
þetta varðar.
Hvað varðar framtíðarstörf
þessa unga fólks sem hélt þessa
ráðstefnu þá væri gott að fá skil-
virkari svör frá stjórnmálamönn-
unum um hvað þeir ætla að bjóða
okkur sem höfum verið að pjakka
í þessum útflutningi áram saman
til að örva okkur til að taka þetta
fólk í vinnu.
Að ríkið borgi með þessu fólki?
Styrkir til markaðsstarfa erlendis?
Afskriftir á erlendum ferðakostn-
aði? Almennar skattalækkanir?
Það er erfítt að átta sig á hveiju
stjórmálamennirnir era að lofa:
011 vel rekin útflutningsfyrirtæki
verða að fjárfesta í markaðsmálum
og afla sér þekkingar og sambanda
erlendis.
Það væri vissulega gott ef ríkið
ætlaði að borga þennan kostnað.
Undirritaður óskar eftir svöram
frá stjórnmálamönnum hvað þetta
varðar.
Höfundur er liffræðingur og
framkvæmdastjóri
útflutningsfyrirtækisins G.
Ingason hf.
KOSNINGAR 8. APRÍL
-------------------------------------------BT
Opið bréf til Davíðs Oddssonar
vegna bréfs til námsmanna erlendis
Guðmundur
Jóhannsson
KÆRI Davíð,
Á sama tíma og
Sj álfstæðisflokkurinn
„skapar betra ísland",
eins og segir í bréfi
DÍnu, er ísland og ís-
lendingar því miður
ölmusuþegar hvað
varðar framhalds-
menntun. Mennta-
málaráðuneyti íslands
hefur verið beðið að
taka þátt í kostnaði
við framhaldsmenntun
Islendinga á Norður-
löndum, en þeirri bón
hefur verið synjað.
Ráðamenn á Islandi
virðist engu skipta sú
staðreynd að við erum einungis
Diggjendur á sviði framhalds-
menntunar og stofnanir á íslandi,
sem tengjast íslendingum í fram-
haldsnámi, hafa einnig hundsað
ábendingar um þetta.
„Við viljum að á íslandi búi
menntuð og framsækin þjóð, sem
stenst samkeppni á alþjóðavett-
vangi,“ segir í bréfi þínu. Óskin er
réttmæt og einnig sjálfsögð og eina
von okkar til að halda uppi þjón-
ustu við eigin landsmenn og auka
eigin tekjur. Ein mikilvæg leið til
jess að öðlast samkeppnisfæra og
alþjóðlega menntun er að sækja
menntun erlendis frá. Þar sem
ávinningur af slíkri menntun er
okkar eiginn, er einnig sjálfsagt að
Ísland taki þátt í kostnaði slíkrar
menntunar. Eins og málum er hátt-
að í dag fæst námslán fyrir háskóla-
námi erlendis, en ef um er að ræða
rannsóknarnám eða framhaldsnám,
sem í felst launuð starfsþjálfun, þá
er kostnaðurinn greiddur af þeirri
stofnun, sem námið er stundað við.
íslendingar, sem slíkt nám stunda,
eru því oft á tíðum eingöngu kostað-
ir af erlendum aðilum, háskólum,
fyrirtækjum eða vísindasjóðum. Til
eru dæmi um að stofnanir erlendis
hafi farið þess á leit við ráðamenn
menntamála heima að greiða hluta
námskostnaðar íslendinga í fram-
haldsnámi, en þeim
óskum hefur verið
synjað.
Samkvamt reglum
Lánasjóðs íslenskra
námsmanna ber ís-
lendingum sem flytja
utan til frekari náms,
sem ekki eru lánshæf,
að heíja endurgreiðslu
námslána sinna 1-3
árum frá því að láns-
hæfu námi lauk. Er-
lend starfsþjálfun og
rannsóknarvinna tekur
oftast lengri tíma. Sú
erlenda stofnun sem
starfað er við greiðir
styrk eða laun náms-
mannsins og lánasjóður náms-
manna beitir samtímis öllum sínum
kröftum við innheimtu eldri lána.
Allir skilja að lítil þjóð norður í
hafi getur ekki staðið undir stóram
rannsóknarsjóðum eða kostað alla
íslendinga sem fara utan til rann-
sóknastarfa. Enginn skilur þó þann
tvískinnung, sem fram kemur í bréfi
því sem háttvirtur forsetisráðherra
hefur sent núna fyrir kosningar,
þar sem algert áhugaleysi hefur
einkennt ráðamenn í garð náms-
manna erlendis fram að þessu. Að
öllu jöfnu skortir hér heildarsýn.
Hegðun forráðamanna menntamála
á Islandi og Lánasjóðs íslenskra
námsmanna ber ekki vott um vilja
eða áhuga á að minnka kunnáttubil-
ið milli Islendinga og nærliggjandi
þjóða. Þetta hefur þó líklega tekist
á sumum sviðum, fyrst og fremst
vegna eigin getu einstaklingsins og
með hjálp erlendra þjóða.
íslendingar eru þrautseigt fólk
og láta að öllu jöfnu ekki deigan
síga þrátt fyrir mótlæti. íslendingar
munu því halda áfram að sækja til
erlendra stofnana á sviði rannsókna
og vísinda og á þann hátt auka eig-
in þekkingu og þjóðar okkar. Það
er því synd að ekki er til staðar
vilji og skilningur heima fyrir. Ekki
er verið að krefíast að veitt sé lán
til námsmanna sem era í launuðum
námstöðum. Það er aftur á móti
farið fram á ákveðinn skilning og
að sýndur sé ákveðinn vilji í verki.
Það mætti leysa þetta án nokkurs
kostnaðarauka fyrir íslenskt þjóðfé-
lag, ef að menn svo óskuðu. Marg-
ir Islendingar, sem era í ólánshæfu
framhaldsnámi, hafa farið þess á
leit við yfirmenn lánasjóðsins að fá
greislufrest eða lækkun afborgana
í nokkur ár. Sjaldan hefur slíkum
bréfum verið svarað, en ef svo hef-
ur verið hafa þau verið stutt og
laggóð og vitnað í reglugerðir sjóðs-
ins. Lögmenn á einkastofum heima
á íslandi era síðan fengnir af lána-
sjóðnum til að innheiinta skuldir
okkar á sama tíma sem veitt er
verulegu fé frá þeim stofnunum sem
við störfum við í þá menntun sem
við eram að öðlast í því landi, sem
við erum gestir. Kostnaður við nám
okkar, sem að lokum kemur landi
okkar og þjóð til góða, er því ein-
göngu greiddur af erlendum aðilum.
Þetta er oft á tíðum í góðu lagi,
en þegar harðnar í ári, eins og gerst
hefur, hefur vera okkar á stundum
verið litin hornauga, þvi fjárfesting
gestgjafans er að stuðla að mennt-
un Islendinga, auka víðsýni okkar
og framsækni. Þetta er sú ölmusa,
sem við þiggjum. Við viljum ekki
kannast við hana, ekki þakka hana
og ekki kemur til greina að minnka
hana. Á sama tíma kemur bréf frá
þér, háttvirtur forsætisráðherra, til
að minna mig á að kjósa. Það skýt-
ur skökku við, frá mínum bæjardyr-
um, þegar þú orðar vilja flokks þíns
til menntunar íslendinga. Eini vilj-
inn sem ég og aðrir Islendingar í
sambærilegum stöðum erlendis
fínnum frá ráðamönnum mennta-
mála er óvilji Lánasjóðs íslenskra
námsmanna að svara yfirleitt fyrir-
spurnum okkar, eða taka til greina
hógværar kröfur okkar. Er ekki
nær að íslensk yfirvöld bíði þangað
til menntun okkar er lokið? Okkur
gefst þá kostur á að starfa og afla
fé í eigin heimalandi með þeirri
menntun, sem innheimt er erlendis
frá og með þvi greiða skuld okkar
Alþýðuflokkurinn og umbótamálin
Eini viljinn, sem ég og
aðrir íslendingar í sam-
bærilegum stöðum
erlendis finnum frá
ráðamönnum mennta-
mála, segir Guðmund-
ur Jóhannsson, er óvilji
Lánasjóðs íslenskra
námsmanna að svara
yfírleitt fyrirspurnum
okkar, eða taka til
greina hógværar
kröfur okkar.
frá námsárunum heima við Háskóla
íslands.
Það er kominn tími til að líta í
eigin barm og endurskoða eigin
stöðu áður en send eru fleiri bréf
sem þessi til námsmanna erlendis,
þar sem sagt er að Sjálfstæðisflokk-
urin vilji gera íslendingum kleift
að ganga vel menntaðir. Þessi
menntun er greidd af nágranna-
löndum okkar á sama tíma og yfír-
völd menntamála heima vinna gegn
fjárhagslegri tilvera okkar erlendis.
Eg vil því beina þeirri ósk til þín
og annarra ráðamanna heima að
þið hættið að vinna gegn íslenskum
námsmönnum erlendis, sem eru í
ólánshæfu framhaldsnámi og opin-
berið og viðurkennið þátt erlendra
ríkja í framhaldsmenntun okkar
íslendinga. Það mun opna leiðir til
frekari skilnings og framfara, þjóð
okkar til góðs.
Kær kveðja til þín, Davíð og til
allra landsmanna heima á íslandi,
með von um betri 'og traustari
stefnu í íslenskum menntamálum.
Höfundur er læknir í Gautaborg.
Aðgerðir gegn atvinnuleysi
Atvinnuleysistryggingar —
átaksverkefni og námskeið
Nokkrar veigamiklar breytingar
hafa verið gerðar á lögum um at-
vinnuleysistryggingar sem miða að
því að styrkja stöðu þeirra sem eru
atvinnulausir. Á árinu 1993 var
hætt að takmarka rétt til bóta við
aðild að stéttarfélagi. Þá fengu
sjálfstætt starfandi einstaklingar
rétt til atvinnuleysisbóta.
Mikilvægasta breytingin varð-
andi bótaréttinn er e.t.v. sú að
atvinnulausir geta nú komist und-
an 16 vikna biðtíma milli bóta-
tímabila (eftir 12 mánaða atvinnu-
leysi) með því að sækja sérstök
námskeið sem ætluð eru atvinnu-
lausum eða taka þátt í átaksverk-
efnum. Í kjölfar þessa hefur At-
vinnuleysistryggingasjóður veitt
um 50 m.kr. til námskeiðahalds.
Á árinu 1993 hófust átaksverkefni
sveitarfélaganna í samvinnu við
Atvinnuleysistryggingasjóð.
Nokkur þúsund atvinnulausra
hafa notið góðs af þessum at-
vinnuátaksverkefnum, sem skipu-
lögð hafa verið um land allt.
Vinnumiðlun og
atvinnuleysisskráning
Umbætur hafa verið gerðar á
skráningu atvinnulausra í því skyni
að efla vinnumiðlun í landinu. Át-
vinnuleysistryggingasjóður var
færður undir félags-
málaráðuneytið í byij-
un árs 1994 og er nú
ásamt Vinnumiðlunar-
skrifstofu ráðuneyt-
isins og Ábyrgðarsjóði
launa starfsleg heild.
Stefnt er að því að
þessar deildir verði
settar undir sérstaka
stofnun til að tryggja
enn frekar heildarsýn
og samræmingu
vinnumarkaðsmálum.
Frumvarp um eflingu
vinnumiðlunar hefur
verið lagt fyrir Alþingi
en enn ekki hlotið af-
greiðslu.
Starf smenntun í atvinnulifinu
Markmið laganna, sem tóku gildi
1992, er að hvetja til aukinnar
starfsmenntunar í atvinnulífinu,
m.a. til að jafna möguleika fólks á
vinnumarkaði og mæta þörfum
þeirra starfshópa sem missa vinnu
vegna breytinga á atvinnuháttum.
Ennfremur að stuðla að aukinni
framleiðni og greiða fyrir tækninýj-
ungum og framþróun í íslensku
atvinnulífi. Með lögunum var stofn-
aður starfsmenntasjóður og hafa
um 70 aðilar fengið úthlutað úr
sjóðnum. Áætla má að yfir 10.000
manns hafi með því notið starfs-
menntunar.
Atvinnumál kvenna
Á vegum félags-
málaráðuneytisins
hefur verið gert átak
á hveiju ári til þess að
styrkja atvinnumál
kvenna á landsbyggð-
inni og hefur um 70
m.kr. verið veitt í þetta
verkefni á kjörtímabil-
inu. Á árinu 1993
veitti ríkisstjórnin 60
m.kr. sérstakt framlag
til atvinnuskapandi
verkefna fyrir konur
sem varið var til fjöl-
margra atvinnuátaks-
verkefna.
Framtíðarsýn
Yfír 6.000 landsmenn eru nú
atvinnulausir. Það er með öllu óvið-
unandi ástand. Um 1.800 manns
bætast við vinnumarkaðinn árlega.
Okkur ber skylda til að leita allra
leiða til að vinna bug á atvinnuleys-
inu og skapa ný störf fyrir þær
þúsundir ungs fólks, sem koma inn
á vinnumarkaðinn á næstu árum.
Þess vegna leggur Alþýðuflokkur-
inn áherslu á nýsköpun í atvinnulíf-
inu með auknum fjárfestingum og
hagvexti, sem einungis næst með
því að forðast kollsteypur og
tryggjastöðugleika. Með því að vilja
láta á það reyna hvort hagsmunum
Nokkur þúsund at-
vinnulausra hafa notið
góðs af atvinnuátaks-
verkefnum, segir Rann-
veig Guðmundsdóttir,
sem skipulögð hafa
verið um land allt.
okkar sé best borgið með aðild að
ESB, sýnir Alþýðuflokkurinn að
hann hefur kjark til að vera braut-
ryðjandi.
Átvinnuleysið verður ekki leyst á
einni nóttu. Við verðum að tryggja
þeim sem ekki auðnast að fá at-
vinnu sómasamlegt líf. Alþýðu-
flokkurinn vill veija a.m.k. einum
milljarði króna árlega til vinnu-
markaðsaðgerða. Markmið þeirra á
að vera að enginn sé óvirkur á bót-
um — að atvinnulausum gefíst kosfy
ur á námi og starfsþjálfun ásamt
þátttöku í atvinnuátaksverkefnum.
Loks verðum við að tryggja bóta-
rétt þeirra sem nú eiga lítinn eða
engan rétt til bóta, t.d. þeim sem
eru að koma úr námi eða hafa ver-
ið heimavinnandi.
Höfundur er félagsmálaráðherra.
Rannveig
Guðmundsdóttir