Morgunblaðið - 28.02.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1987
4
Klivía — Clivia miniata
Ættkvíslin Clivia nær yfir fjór-
ar aðaltegundir og á heimkynni í
Suður-Afríku. Á norðurslóðum
eru aðallega ræktaðar tvær þess-
ara tegunda: Clivia nobilis með
fremur smá drúpandi blóm og
Clivia miniata með stór upprétt
blóm og er það hún sem hér verð-
ur gerð að umtalsefni. Jurtin ber
nafn hertogafrúar nokkurrar sem
einhverju sinni var uppi á því fom-
fræga Norðhumbralandi og bar
tignarheitið Lady Clive. Síðara
nafnið — miniata — mun hinsveg-
ar þýða menjurauður og höfðar
til litarins á blóminu. Jurt þessi
mun hafa hlotið íslenska heitið
RÖÐULBLÓM, en þar sem ekki
Klivía.
Ljjósm.: Ólafur Jónason
er að sjá að það nafn hafi náð
að festast við það enn sem komið
er, mun KLIVIU nafnið verða
notað f þessum pistli.
Klivía er af páskaliljuætt (Am-
aryllidaceae) en er ekki laukjurt
eins og þó er algengast þegar um
þá ætt er að ræða. Aldinið er
rautt safaríkt ber, einnig í því til-
liti er hún frábrugðin flestum
ættingjum sínum. Fyrir kemur að
klivía sem ræktuð er í stofu myndi
fræ en það þarf langan tíma til
að þroskast.
Klivía er að jafnaði góð stofu-
jurt og auðveld í ræktun. í
upprunalegum heimkynnum
sínum vex hún á skuggsælum,
klettóttum skógarsvæðum og
kann því ekki sérlega vel við sig
í sterku sólskini, sem getur haft
þau áhrif á hin dimmgrænu gljá-
andi blöð að þau gulni og fái á
sig brúnleita bletti. Um og eftir
blómgunartímann sem venjulega
er að vorinu eða snemma sumars
þarf að vökva rækilega og spara
ekki áburðargjöf, en þetta tvennt
má telja skilyrði fyrir góðri blómg-
un. Klivía getur orðið æði langlíf
ef vel er um hana hirt, en hún
er fremur seinvaxin. Jurt sem alin
er upp af rótarsprota ber tæplega
blóm fyrr en á 3. eða 4. ári, en
þá blómstrar hún líka svo um
munar. Upp úr blaðhvirfingunni
vex gildur blómstöngull sem í fyll-
ingu tímans getur borið 15—20
klukkulaga blóm, sem hvert um
sig er 4—6 sm í þvermál og álíka
langt, rauðgult á lit (menjurautt!)
og hið glæsilegasta ásýndum.
Þegar liðið er á sumar er gott að
hvíla jurtina a.m.k. í þrjá mánuði
(ág./okt.) og hætta þá vökvun eða
minnka hana svo sem frekast er
unnt, en vitaniega verður það að
fara nokkuð eftir aðstæðum því
búi jurtin við mikinn hita getur
lítilsháttar vökvun verið nauðsyn-
7 * -s
leg. Einnig þessi meoieru stuuim
að ríkulegri blómgun. Gott er að
vökva með ylvolgu vatni.
Nægilegt á að vera að skipta
um mold með tveggja eða þriggja
ára millibili og samtímis má þá
fjölga jurtinni með skiptingu og
einnig með því að taka frá henni
rótarsprota, en gæta skal varúðar
því grófgerðar rætumar em brot-
hættar og þola illa hnjask. Klivía
sést ekki oft í blómaverslunum,
eða er þar a.m.k. ekki áberandi,
en að gömlum og góðum sið munu
„afleggjarar" af henni þeim mun
irefiiur h.afa gengið manna á milli.
Umgj.
Athugasemd fyrir þá sem halda
Blómi vikunnar til haga: Því mið-
ur hefur slæðst skeklqa í röðun
síðustu greinanna, en rétt á hún
að vera svona:
nr. 38 Gróðurskáli eða sólbaðs-
stofa 7.2.
nr. 39 Alparós 14.2.
nr. 40 Hawaiirós 21.2.
nr. 41 Klivía 28.2.
VERKAMANNABÚSTAÐIR
í REYKJAVÍK
Sýning íbúða
Laugardaginn 28. febrúar og sunnudaginn 1. marz verða íbúðir í verka-
mannabústöðum við Frostafold 41—45 2. hæð í Grafarvogi almenningi
til sýnis milli kl. 13 og 18.
Stjórn verkamannabústaða í Reykjavík.
fllwgMiiMjtfrft
Góðan daginn!

i:\ISLAND, rA
I , : Olufsvík 1687-1987
I * jTk

Nýtt frí-
merki 26. marz
FRIMERKI
Jón Aðalsteinn Jónsson
Póst- og símamálastofnunin
o,l° ftnHr InncTi sent
neiur uam auo *.j. u ,0.
frá sér tvær fyrstu tilkynningar
þessa árs um væntanleg frímerki
sín. Eins og ég hef áður tekið
fram, eru þessar tilkynningar
orðnar mjög smekklegar og þess
vegna um leið safngripir með
nokkrum hætti. í fyrstu tilkynn-
ingunni eru raktar allar þær
frímerkjaútgáfur, sem póststjóm-
in sendir frá sér á árinu. Þetta
var allt talið upp í þætti 11. jan.
sl., svo að því verður sleppt hér.
í seinni tilkynningunni er svo
fyrsta frímerkið boðað. Kemur
það út 26. marz og af því tilefni,
að Ólafsvík hefur verið löggiltur
verzlunarstaður í 300 ár og er
hinn elzti á íslandi. Varð Ólafsvík
verzlunarstaður með tilskipun
1687. Mun byggð hafa verið þar
frá öndverðu, enda hafði margt
manna safnazt snemma á tímum
í sjávarþorpin á Snæfellsnesi. Að
sjálfsögðu hóf danskur maður
fyrst verzlun í Ólafsvík, en þar
urðu kunnastir Clausensfeðgar á
19. öld og allt fram á þessa öld.
Clausensverzlun var stór og um-
fangsmikil. Vora aðallega tvö
kaupför, sem verzlunin átti og
komu árlega til Ólafsvíkur. Annað
þeirra nefndist Svanur, og var
hann samfleytt 116 ár í förum
milli Kaupmannahafnar og
Ólafsvíkur. Biðu héraðsbúar á
hveiju vori með óþreyju eftir
Svaninum og þeim vöram, sem
hann flutti frá Danmörku. Enda-
lok hans urðu þau, að hann rak
upp í fjörana í Ólafsvík fullfermd-
ur árið 1893. Á frimerki því, sem
Póst- og símamálastofnunin gefur
út af tilefni þessara tímamóta í
sögu Ólafsvíkur, er mynd af Svan-
inum undir fullum seglum á
legunni í Ólafsvík. Þröstur Magn-
ússon hefur teiknað merkið, en
það er prentað í stálstungu í Ríkis-
prentsmiðju Austurríkis, en þar
vora Landsbankafrímerkin á
síðasta ári einnig prentuð. Verð-
gildi þessa frimerkis era 50
krónur og 25 merki í örkinni.
Kílóvara póst-
stjórnarinnar
Póststjómin hefur auglýst eftir
tilboðum í kílóvöra (notuð
frimerki, aðallega frá 1981), og
skulu þau berast til Frímerkjasöl-
unnar í ábyrgðarbréfi í síðasta
lagi 31. marz nk. Tekið er fram
í auglýsingunni, að lægsta tilboð,
sem tekið var við síðustu úthlut-
un, hafi verið 2.450 krónur fyrir
250 gramma pakka. Síðan kemur
sú klausa, sem íslenzkum söfnur-
um finnst vera hróplegt ranglæti,
að söluskattur bætist við tilboðs-
verðið innanlands. Erlendir
safnarar sleppa hins vegar við
skattinn. Afleiðingin verður auð-
vitað sú, að mestur hluti kílóvör-
unnar fer úr landi og kemur
söfnuram hérlendis að engum
notum. Engu að síður vil ég benda
lesendum þáttarins á auglýsing-
una, því að þeir era auðvitað til,
sem hug hafa á að komast yfir
einn og einn pakka af þessum
afklippingum póststjómarinnar,
þótt dýrir séu.
Leiðbeining um
frímerkjasöfnun
Frímerkj asafnarar hafa oft
rætt það sín á milli, að þörf sé á
leiðbeiningu og kennslu í söfnun
frimerkja og þá helzt meðal
yngstu kynslóðarinnar. Vissulega
hefur á liðnum áratugum verið
gerð tilraun í þessa átt hér á
landi. En þar er við ramman reip
að draga og hefur orðið æ erfíð-
ara m.a. með vaxandi flölmiðla-
og „vídeó“-tækni. Er þetta vanda-
mál ekki einungis meðal safnara
hér á landi, heldur er það þekkt
í hópi frímerkjasafnara um víða
veröld. Hafa samtök safnara rætt
þessi mál og þær leiðir, sem fara
megi til úrbóta. íslenzkir safnarar
hafa einnig leitt hugann að því,
hvað þeir geti gert og þá ekki
sízt, eftir að þeir eignuðust félags-
heimili í Síðumúla 17.
í haust var svo ákveðið £ið.
freista þess að koma á fót nám-
skeiði á vegum Landssambands
ísl. frímerkjasafnara (LÍF) meðal
unglinga hér á Reykjavíkursvæð-
inu, sem era í Félagi frímerkja-
safnara og Klúbbi Skandinavíu-
safnara. Hófst það síðan í
húsakynnum LÍF i Síðumúlanum
fímmtudaginn 29. jan. sl. Hefur
það síðan verið vikulega, og sækja
það reglulega 10—15 drengir. Er
venjulega hitzt á fimmtudags-
kvöldum og setið saman um
l’Aklst. Leiðbeinendur eru Ámi
Gunnarsson kennari og Hálfdan
Helgason tæknifræðingur. Á
þessu námskeiði er unglingunum
kennt að fara réttilega með
frímerki, greina gölluð merki frá
heilum merkjum, greina þau eftir
löndum, nota verðlista o.s.frv.
Eins er þeim leiðbeint um að setja
frímerki upp á blöð og raða þeim
snyrtilega. Reynt er að hafa þetta
leiðbeiningarstarf óþvingað og
láta unglingana sjálfa nota hug-
myndaflug sitt og ráða um leið
ferðinni innan ákveðinna marka.
Á þann hátt ætti að takast að
glæða áhuga þessara ungu
manna, sem brátt erfa landið, á
þessari hollu tómstundaiðju.
Ef þetta námskeið heppnast
vel, er ætlunin að halda því áfram.
Er þá sjálfsagt að gefa utanfé-
lagsmönnum kost á að færa sér
þetta leiðbeiningarstarf í nyt,
jaftit yngri sem eldri. Nú eldast
margir svo vel, að þeir hafa ág-
ætt starfsþrek, þegar þeir verða
að vílqa úr starfi og fara á eftirla-
un. Fyrir þá getur frímerkjasöfn-
un einmitt orðið skemmtileg og
fræðandi tómstundaiðja og stytt
þeim stundir á dögum, sem ann-
ars gætu orðið lengi að líða.
Sjálfur tala ég hér af nokkurri
reynslu, og þess vegna vil ég
benda öðram á þessa leið, ef þá
vantar eitthvað til að hugsa um
á efri árum.