Morgunblaðið - 12.09.1974, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1974
25
BRUÐURIN SEIví
HVARF
Eftir Mariu Lang
Þýðandi: Jóhanna Kristjónsdóttir
51
en eyrun stæðu á stilkum. Og
meira að segja Gretel sat hreyf-
ingarlaus og horfði á hann. Eina
hljóðið, sem heyrðist, var rigning-
in á gluggunum ... — Meginmál-
ið er og verður að mfnum dómi
þessi spurning: HVERS VEGNA
HVARF ANNELI?
— Jú, við vitum, að á föstudags-
morgun fékk hún bréf frá Mats
Norrgárd, þar sem hann sagðist
bíða hennar í sumarhúsinu, þar
sem þau höfðu átt sitt ákafa en
skammvinna ástarævintýri fyrir
fjórum árum. Persónulega hef ég
þá skoðun, að tilraun Jóakims
með brúðarvöndinn hafi verið
það, sem gerði útslagið og gerði
það að verkum, að hún tók
ákvörðunina um að fara til hans
— En, hélt hann áfram, —
hvorki bréfið né blómvöndurinn
duga þó nema að litlu leyti til að
skýra hegðun hennar. Þetta
tvennt getur að vísu skýrt, hvers
vegna hún lét undan skyndilegri
hugdettu og stökk upp í bílinn til
Lars Ove og ók með honum til
Hammarby og hvarf þar á vit
elskhuga síns. En þó svo að hún
hefði verið yfir sig ástfangin af
Mats Norrgárd er það ekki nóg til
að skýra, að hún var hjá honum í
tvo sólarhringa. Og með fram-
komu sinni olli hún foreldrum
sínum og unnusta sorg og
hneykslaði íbúa þorpsins, sem
voru að búa sig undir brúðkaup
hennar. Ef hún var eins og þið
hafið lýst henni fyrir mér, hefur
eitthvað fleira komið til. Vilja-
sterk, heiðarleg, áreiðanleg.
Kona, sem aldrei gerði neitt í
fljótfærni, heldur að yfirveguðu
ráði og hafði jafnan stjórn á skapi
sinu. Svo gerist það allt f einu, að
hún hegðar sér á þann hátt, að þið
segið, að ÞAÐ SÉ ALLS EKKI
LlKT HENNI ANNELI! Hún
virðist sjálf hafa gert sér fulla
grein fyrir því. „Mér þykir ákaf-
lega leitt að svona skyldi þurfa að
fara,“ sagði hún við Lars Ove. En
hún sagði honum hún hefði ekki
átt annarra kosta völ. Það hljómar
í mínum eyru sem hún hafi gert
þetta af yfirlögðu ráði og verið
sér algerlega meðvitandi um
hvaða afleiðingar framkoma
hennar myndi hafa.
Því spyrjum við um skýringu á
Gamli garðyrkjumaðurinn getur látið allt vaxa nema
hárið á höfði sér.
_______________ I
þvf hvers vegna hún allt í einu ■
þegar hún er orðin tuttugu og *
fimm ára, þverbrýtur allar reglur, I
sem fram að þeim tfma höfðu |
verið ákveðandi fyrir hegðun .
hennar.
Hún sagði Lars Ove, að eitthvað |
voðalegt hefði gerzt. Hún upp- .
götvaði eitthvað, sem olli henni '
þvflíku hugarangri, að hún sá |
ekki annan kost vænni en leita |
skjóls í faðma Mats Norrgárd. •
„Hefur þú nokkurn tíma orðið '
fyrir þvf, að manneskja hafi |
brugðizt þér. Ekki hver sem er, 1
heldur manneskja, sem þér þótti J
ákáflega vænt um?“ sagði hún við I
Lars Ove.
Christer þagnaði andartak, eins I
og til að koma fullri reiðu á .
hugsanir sínar og kveikja í pípu I
sinni. Snarkandi hljóðið var það |
eina, sem heyrðist í stofunni...
— Áður en ég vík að vandamál- ’
inu — þar á ég við þau svik, sem I
hún taldi sig hafa verið beitt, og |
hver stóð fyrir þeim, ætla ég að |
dvelja um hríð við aðra hlið máls- I
ins. Hvenær og hvernig upp- |
götvaði hún þessi svik? Það hlýt- ■
ur að hafa gerzt á föstudaginn. '
Þrátt fyrir bréfið, sem hún fékk |
frá Mats virðist hún hafa verið í I
bærilegu góðu skapi við morgun-
verðarborðið. Því næst á hún að •
fara og máta brúðarkjólinn og |
fara f hárlagningu.... Segðu mér .
Leo, hefurðu haft samband við *
saumakonuna? — Já, sagði |
Bergren. — Hún segir, að Anneli j
— Slagsíðan
Framhald af bls 10
og þeir tala ekki um þaS, að Willy
sé á villigötum. Raunar er verkið
enginn stórkostlegur skðldskapur
— enda IftiS rúm fyrir slfkt innan
sannsögulega rammans — en þaS
hittir engu aS sfSur í mark, þaS
snertir áhorfendur.
f raun og veru er vart hægt aS
lýsa verkinu nákvæmlega. Allir
þekkja sögu Bftlanna, þ.e. muna
eftir hinum ýmsu merkisatburSum
ferils þeirra. En samhengiS vantar
kannski — og þvf samhengi er
erfitt aS lýsa meS orSum f stuttri
blaSagrein. Nægir aS segja, aS
Willy Russell tekst aS draga upp
skýra mynd af þeirri óbærilegu
pressu, sem frægS og frami hafa f
för meS sér fyrir einstaklingana,
þeirri pressu, sem ð endanum
sligar þá svo mjög, aS þeir vilja
allt til vinna aS sleppa út úr sýn-
ingarsölunum, út úr sviSsljósinu,
vilja hætta aS vera útstillingar,
lifandi brúSur, vilja vera mann-
eskjur á ný. John Lennon er f
upphafi sýndur sem ruddalegur,
sjálfsánægður hljómlistarmaSur
— en undir niðri þjakar hann
vanmáttarkenndin, tilfinningin um
getuleysi f samkeppninni miklu og
kapphlaupinu upp á frægðar-
tindinn. John veit, aS f honum býr
eitthvað merkilegt, en hann er
hræddur um aS það komist aldrei
á framfæri. Hinir Bftlamir eru ekki
dregnir eins skýrum dráttum; það
er eins og þeir láti stjómast af
John. — svo kemur frægSin, sem
þá dreymdi um, og allt er Ijómandi
gott til að byrja með — þar til þeir
finna hverju þeir eru aS tapa, sjálf-
stæði sfnu sem einstaklingar. Og
þá er fyrst leitað á náSir ffkniefn-
anna, sem aðeins veita stundar-
frið, en sfSan er samstarfinu slitið.
Velvakandi svarar í sima 10-100
kl. 1 0.30 — 11.30, frá mánudegi
til föstudags.
0 Ásta Hallgríms-
son söng ekki
þjóðsönginn í
Dómkirkjunni
1874
Elfsabet Arnadóttir
Aragötu 15 skrifar:
„Miðvikudaginn 28. ág. s.l. er
grein i Velvakanda með yfir-
skriftinni „Ásta Hallgrímsson
söng þjóðsönginn í Dómkirkjunni
1874.“ Þar segir svo:
„Nýlega kom fram fyrirspurn
frá frú Jóhönnu Rokstad hér í
dálkunum um það, hver hefði
sungið þjóðsönginn við frum-
flutning hans í Dómkirkjunni
árið 1874. Ragnheiður Jónsdóttir
hafði samband við okkur og sagði
hún Ástu Hallgrímsson hafa
sungið þjóðsönginn við þetta
tækifæri. Þegar frumflutningur-
inn fór fram, var Ásta kornung.
Hún var fædd 1857, þannig að
hún hefur ekki verið nema 17 ára,
þegar þetta var. En þegar hún
stóð á tvítugu, giftist hún Tómasi
Hallgrímssyni, lækni.“
Þar sem hér er um misminni að
ræða, sem enn hefur ekki verið
leiðrétt, vil ég fara um það nokkr-
um orðum. Frú Ásta Hallgríms-
son var stödd í Kaupmannahöfn
2. ág. 1874, sama dag og þjóðsöng-
Frú Asta Hallgrfmsson
urinn var fluttur í Dómkirkjunni,
og vík ég nánar að því siðar. En
athugum fyrst, hvað Brynleifur
Tobíasson segir I bók sinni, „Þjóð-
hátíðin 1874“, en þar segir svo:
„Söngurinn í kirkjunni undir
stjórn Péturs Guðjohnsen organ-
leikara þótti áhrifamikill. Sálmar,
sem Helgi Hálfdánarson, sfðar
lektor, hafði ort við þetta tæki-
færi, voru sungnir. Og nú var i
fyrsta sinn sunginn sálmur sr.
Matthiasar Jochumssonar, er
síðarvar þjóðsöngur vor, „Ö, Guð
vors lands“, undir hinu fagra lagi
Sveinbjarnar Sveinbjörnssonar,
tónskálds. Hafði lofsöngur þessi
djúp áhrif á marga þá, er
hlýddu."
Ekki er það nefndur eingöngu á
nafn, en vafalítið hefði það verið
gert, ef um einsöng hefði verið að
ræða.
Ég hafði fyrir mörgum árum
lesið viðtal, sem Valtýr Stefáns-
son ritstjóri átti við frú Ástu Hall-
grímsson. Þar var m.a. sagt frá
heimili Jóns Sigurðssonar forseta
í Kaupmannahöfn og útför þeirra
hjóna hér heima. Viðtal þetta er
birt í bókinni „Myndir úr þjóðlíf-
inu. 50 viðtöl“, útg. 1958. Þar sem
ég þekkti fjölskyldu frú Ástu
nokkuð, var mér þetta viðtal
minnisstætt, og þegar ég svo las
greinina í Velvakanda varð mér
ljóst, að þar gætti misskilnings. I
áðurnefndu viðtali segir frú Ásta
sjálf, að hún hafi sungið einsöng
við útför Jóns Sigurðssonar og frú
Ingibjargar Einarsdóttur, konu
hans, er fór fram í Dómkirkjunni
4. maí 1880. (Viðtalið fór fram 13.
febr. 1938).
0 Á heimili for-
seta árið 1874
Gef ég nú frú Ástu orðið:
„Ég var 7 ára, er ég kom fyrst á
heimili forsetans við Östervold í
Höfn. Þá voru foreldrar mínir
vetrarlangt i Kaupmannahöfn
með okkur öll börnin. Bauð
Lefolii kaupmaður okkur að vera
þar. Mér er öll sú ferð minnis-
stæð, farþegarnir og viðkomu-
staðirnir. Tfu árum seinna, árið
1874, kom ég oft á heimili for-
seta,“ segir frú Asta enn fremur.
„Þjóðhátíðardáginn 2. ág. 1874
var ég boðin i miðdegisveizlu til
forseta. Aðalveizla Islendinga í
Höfn þennan dag var, sem kunn-
ugt er, á „Skydebanen". En ein-
hvern veginn fór það svo, að allt
kvenfólk var útilokað frá veizlu
þeirri. Edwald Jónsson, læknir,
hafði boðið mér þangað, áður en
sú ákvörðun var tekin. Má nærri
geta, að mér þótti súrt í broti að fá
ekki að vera með. Ég fékk þó
þessa uppbót, að ég var boðin til
forseta til matar kl. 4 e.h. Höfðu
þau hjónin þá boðið nokkrum is-
lenzkum konum. Karlmenn voru
þar engir gestkomandi. Jón
Sigurðsson sat til borðs með
okkur og var hinn reifasti. Ekki
hélt hann ræðu, en skál íslands
var drukkin. Svo fór hann að
borðhaldinu loknu til þess að vera
kominn á „Skydebanen", er veizl-
an skyldi byrja þar kl. 6. Hann
kvaddi okkur allar með kossi, er
hann fór. Hann hafði þann ís-
lenzka sið, Forsetinn, að kveðja
með kossi. En frú Ingibjörg sat
heima þennan þjóðhátíðardag
með gestum sínum.“
0 Fyrsti einsöngur
á íslandi?
„Mig óraði ekki fyrir þvi þá,“
segir frú Asta Hallgrímsson, að
lokum, „að ég skyldi verða til þess
að syngja yfir þeim hjónum látn-
um, en tildrögin voru þessi:
Landshöfðingjafrúin, Olufa Fin-
sen, f. Bojesen, var mjög „músik-
ölsk“ kona. Þegar Friðrik kon-
ungur VII dó, var Finsen búsett-
ur í Sönderborg. Þá samdi frúin
útfarakantötu eða sorgarlag
fyrir einsöng og kór. Þegar farið
var að undirbúa útför forseta-
hjónanna hér var ákveðið að nota
þetta tónverk landshöfðingjafrú-
arinnar og orti Matthías Jochums-
son við það saknaðarljóð, sem
sungið var I Dómkirkjunni, en
siðar æfði frúin sjálf sönginn."
Úr ljóðaflokki þessum set ég
hér þessi áhrifamiklu erindi:
Solo (sopran):
Fjallkonan hefur sitt
harmalag,
hjartað stynur af mæði:
„Börn mín ég faðma fast
I dag —
faðma þau látin bæði.“
Solo (bassi);
Fjallkonan syngur sorgarlag:
„Sárt er mitt hjarta tostið,
skjöld minn og sverð
ég sé I dag,
sundur í miðju brostið."
Kór:
Nei, stilltu harm þinn:
Vjð hverju er hætt?
Er herrann ei sjálfur
í stafni?
Vér trúum á Guð. — Ó, sofið sætt
í signuðu Frelsarans nafni!
(M.J. Ljóðm. 1936, bls. 13).
„Ég lét tilleiðast að syngja sópr-
an-einsönginn“, segir frú Ásta
enn fremur. „Mér liður aldrei úr
minni það augnablik, er ég hóf
sönginn upp við orgelið í Dóm-
kirkjunni. En hver maður i kirkj-
unni sneri sér við, svo að mann-
söfnuðurinn, sem ég hafði áður
séð aftan frá, varð eintóm hvit
andlit. Ég veit ekki betur en þetta
hafi verið i fyrsta sinn, sem opin-
berlega var sunginn einsöngur á
íslandi. Ég var 23 ára gömul. Ég
kveið svo fyrir, að einn úr kórn-
um, Ásgeir Blöndal, sótti handa
mér hoffmannsdropa út í apótek
til að hafa við höndina, ef á þyrfti
að halda, en þeirra þurfti ekki
með sem betur fór. Þegar við
gengum frá kirkjunni sagði ég við
manninn minn, að þetta gerði ég
aldrei aftur, að syngja einsöng
opinberlega, og það efndi ég.‘
Dr. Jón Helgason, biskup segir í
bók sinni: „Þeir, sem settu svip á
bæinn“ (útg. 1941): „Þessi ágæta
kantata heyrðist hér í fyrsta
skipti við útför Jóns Sigurðssonar
og vakti ekki hvað minnsta at
hygli fyrir einsöng þeirra frú
Ástu Hallgrímsson og Steingrims
Johnsen, en einsöngur við útför
hafði þá ekki heyrzt hér á landi
áður.“
Það er vissulega þess vert að
halda þessu atviki a lofti, ekki sízt
ef þetta hefur verið í fyrsta sinn,
sem einsöngur hefur verið sung-
inn hér á landi.
Ekki þarf að furða sig á þvi, þó
að karlmennirnir I kirkjunni hafi
snúið sér við, þegar frú Ásta byrj-
aði að syngja, þá 23 ára gömul, svo
glæsileg var hún og röddin lika.
Konurnar sátu allar uppi á lofti,
þær, sem fengu að vera viðstadd-
ar. Frú Ásta andaðist 29. marz
1942; mjög hlýleg minningargrein
um hana, er i Morgunblaðinu 8.
apríl 1942 eftir Valtý Stefánsson
ritstjóra.
Elisabet Arnadóttir."
Þeir félagar vita, að þeir geta ekki
haldið áfram að vera Bítlamir og
einnig lifað sínu eigin llfi; annað
hvort verður að vtkja. Þeir reyna
að skapa sér sjálfstæðan feril,
hver upp á eigin spýtur, en
árangurinn verður misjafn, fyrst
og fremst vegna þess, að heimur-
inn vill ekki hætta að líta á þá sem
Bftlana. Það er litlu auðveldara að
vera fyrrverandi Bttili en Bftill.
í upphafi verksins er Bert að
segja frá þvf, að Bftlarnir ætli sér
að koma saman eitt kvöld og spila
á hljómleikum f Liverpool án þess
að láta nokkurn vita. Hljómsveit
Pauls, Wings, á að halda þar
hljómleika, en Bftlarnir ætla að
hlaupa f skarðið á sfðustu stundu.
En enginn má frétta af þessu fyrr
en allt er um garð gengið.
En flýgur fiskisagan. Nokkrum
stundum áður en hljómleikarnir
eiga að hefjast. kemst blaðamaður
f málið og á svipstundu fyllast
búningsherbergi hljómleikahúss-
ins af sjónvarpsmönnum, eigin-
handaráritanasöfnurum — og
fjáraflamönnum, sem ætla að
græða á þessari endurkomu Bftl-
anna. Og þá verður Bftlunum það
Ijóst, að draumur þeirra um hfjóm-
leikana fær ekki að rætast — og
getur aldrei rætzt. Þeir yrðu ekki
meðteknir sem menn, heldur sem
söluvara. Það er þvf Ringo, sem
kemur með lokasvarið; hann býð-
ur sjónvarpsfólkinu, blaðamönn-
unum, fjármálabröskurunum, að-
dáendunum upp á nýja stjörnu,
sem hæfir tfmanum: Bert, gamli
vinurinn, er dubbaður upp f glitr-
andi galla og gerður að stjörnu á
svipstundu, á meðan Bitlarnir læð-
ast út um bakdyrnar.
-sh.
i :
i
i
i
i
i
i
»«.
IRorgunWaþjíi
margfnldor
markað uðar