Lesbók Morgunblaðsins - 13.08.1978, Blaðsíða 7

stcindum til pennans líka og sömdu jafnvel
heilar bækur. Varla var ár liöið frá því, aö
Pat Garrett skaut Billy the Kid í Fort
Sumner, þegar út kom ævisaga Billys —
eftir Garrett. Titillinn er álnarlangur, eins
og tíökaöist á þeim árum. „Sönn ævisaga
Billy the Kid, hins alræmda útlaga
suðvesturríkjanna, hvers fífldjarfleg verk
uröu þess valdandi, aö öllum mönnum í
öllu Nýja Mexíkó, Arizóna og Norð-
urmexíkó stóö skelfing af nafni hans“. í
bókinni var Billy geröur aö skelfilegum
voðamanni. Varö Garrett náttúrulega aö
réttlæta þaö meö einhverjum hætti, aö
hann skaut Billy. Garrett haföi reyndar
ekki samið bókina sjálfur. Þegar í þá tíö
var þaö orðið siöur, aö sögumenn fengju
aöra til aö rita eftir þeim og undir þeirra
nafni.
Annar sögufrægur maður úr villta
vestrinu reit sína ævisögu sjálfur. Þaö var
Tom Horn. Hann reit bókina viö heldur
dapurlegar aöstæöur: hann var að bíöa
lífláts. Bókinni var vel tekið. „Tom Horn
var frábær hæfileikamaður, hvar sem á er
litið" sagöi í Denver Post 19. desember
1903. Bar greinarhöfundur mikiö lof á
Horn fyrir sálarþrek og þolgæði. Lofiö
hefur vonandi komizt til skila, en þaö var
búið að hengja Horn, þegar þetta var.
Haföi hann beðið dauöans í ár, áöur en
dómnum var fullnægt.
Tom Horn fór að heiman 14 ára gamall
og vann fyrst viö járnbrautir, ók næst
póstvögnum en geröist síöan kúreki.
Hann gekk síöar í herinn og varö þar
túlkur og njósnari. Gat hann sér gott orö
í mörgum viöureignum viö Apacheindíána.
En hann undi ekki heiðarlegri vinnu til
lengdar, og geröi hann þaö aö ævistarfi
sínu að myrða menn fyrir hæfilega
þóknun. Var hann hreykinn af starfa
sínum og heyrðist einhvern tíma segja
meö miklu stolti: „Ég er moröingi og
hórusonur".
Horn haföi jafnan nóg aö gera.
Vinnuveitendur hans voru aöallega auö-
ugir fjárbændur í Wyoming. Þeir tóku ekki
jafnhressilega til orða og Horn. Þeir
nefndu hann viröulegra starfsheiti —
umsjónarmann. En þaö var faguryrði um
mann, sem „gætti ákveöinna hagsmuna
meö öllum tiltækum ráðum“, í bága viö
lög og rétt. Var þaö starf Horns aö útrýma
sauðaþjófum. Sauðaþjófa kölluðu land-
eigendurnir yfirleitt alla smábændur,
nýbyggja og sauðamenn, sem létu ekki
undan síga fyrir hótunum. Flestir þessara
. „sauðaþjófa" byggöu jaröir sínar í fullum
rétti og fóru yfirleitt aö lögum; en þaö var
nóg sök aö sitja sem fastast, er
stórbændur vildu menn burt af einhverj-
um ástæöum.
Horn fékk 300—600 dollara fyrir hvern
nýbyggja, sem hann drap. Og hann drap
hvern, sem var, fyrir þóknun. Eitt
fórnarlamb hans var 14 ára drengur, Willie
Nikkell aö nafni. Og þaö morö varö Horn
aö falli. Einhverju sinni gætti hann þess
ekki, að lögreglustjóri var nærstaddur; fór
hann þá aö segja frá því hróðugur mjög,
er hann drap drenginn. „Nikkel litla skaut
ég af 300 metra faeri,“ sagöi hann. „Og
um daginn" bætti hann viö, „fékk ég 2100
dollara fyrir að skjóta þrjá menn. Ég er
sérfræðingur í manndrápum." Lögreglu-
stjórinn, sem varö áheyrandi aö þessu,
handtók Horn þegar í staö. Horn var svo
leiddur fyrir rétt. Honum var margsinnis
boöiö líf, ef hann vildi segja til vinnuveit-
enda sinna. En hann þagöi og var loks
dæmdur til dauöa. Hann fékk rúman tíma
til aö búa sig undir annað líf, því aö hann
beið aftökunnar í ár. En aldrei fékkst hann
til að koma upp um þá, sem réöu hann
til morðanna. Hann notaöi tímann, sem
gafst, til aö rita endurminningar sínar.
Hann var tekinn af lífi 20. nóvember áriö
1903. Þegar hann var leiddur upp á
aftökupallinn sungu vinir hans tveir,
Charles og Frank, sem hann haföi fengið
endurminningar sínar til umsjónar, gaml-
an söng járnbrautarmanna, er byrjaði svo:
„Hafðu hendina á hemlunum og augun á
Pat Garrett. Byrjaði röngum megin
laganna en endaði réttum megin.
Það var hann, sem skaut Billy the
Kid.
Billy the Kid varo aðeins 21 árs
gamall. Þá hafði hann drepiö 21
mann!
teinunum". Horn lét aldrei hugfallast.
Seinustu orö sín mælti hann viö bööulinn,
Joseph Cahill: „Hertu þig nú og stattu í
stykkinu, Joe!“ Veröur það að teljast
allhraustlega mælt.
Blöö í vesturríkjunum létu mikiö meö
bófana, birtu oft langar frásagnir af
hetjudáöum þeirra, svo aö nam mörgum
síðum. Útlagarnir, fyrir sitt leyti, voru alltaf
boðnir og búnir aö veita blaðamönnum
viötöl, er þeir máttu vera aö. Fóru þessi
viötöl sum fram viö hinar ískyggilegustu
og ævintýralegustu aöstæöur, jafnvel á
flótta á hestbaki eöa frammi fyrir
byssuhlaupum.
Því voru bófarnir svo fúsir aö veita
blaöamönnum viötöl og fréttir, aö þeir
græddu nokkuð á þessu sjálfir. Orðstír
sumra heföi aldrei borizt út fyrir heima-
hrepp þeirra, ef blöðin heföu ekki frægt
þá. Saga Wild Bill Hickoks er gott dæmi
um þetta. Hann varð fyrst frægur af
blaöafrásögn. Hún birtist í Harper's
Monthly Magazine í febrúar 1867. Fyrir-
sögnin var „Wild Bill", en frásögnina ritaði
George nokkur Nichols ofursti.
í grein þessari var frá því sagt, er Wild
Bill varöi póststööina í Rock Creek hópi
grimmra ræningja undir forystu McCanles
nokkurs. Varöist Bill af stakri hreysti,
sneri svo vörn í sókn — og strádrap
ræningjana. „Hann barðist eins og óöur
maöur, grýtti bófunum um salinn þveran
og endilangan, skaut og lagöi og linnti
ekki látum fyrr, en þeir voru allir dauðir,"
segir þar. James D. Horan segir um þessa
sögu, aö hún sé „einhver almesti
þvættingur í samanlögðum frásögnunum
af villta vestrinu og alveg óskiljanlegt, aö
60 ár skyldu líöa þar til sannleikurinn kom
á daginn. En allan þann tíma trúöu menn
þessari sögu eins og nýju neti."
Þaö var ekki fyrr en áriö 1927, aö
botninn datt úr þessari hetjusögu af Wild
Bill. George W. Hansen ritaði þá um hana
í lítt þekkt tímarit, Nebraska History
Magazine, og í meöförum hans breyttist
húh nokkuö, að ekki sé meira sagt.
McCanles sá, sem var forsprakki ræningj-
anna í sögunni, var í raun og veru eigandi
Rock Creek. Haföi hann leigt hús sitt
póstþjónustunni og var sett þar upp
póstvagnastöö. Nú var leigan fallin í
gjalddaga og McCanles hugðist innheimta
hana. í fylgd meö honum voru tveir
vinnumenn hans og tólf ára gamall sonur
hans, sem sé „ræningjarnir". Allir voru
þeir óvopnaöir. En Hickok, sem var
staddur í vagnstöðinni, sá þá álengdar og
leizt þeir ískyggilegir. Haföí hann þá engar
vöflur á en skaut þá til bana, alla nema
drenginn, sem komst undan.
George W. Hansen kveöur skotgleöi
Hickoks hafa stafaö af ólæknandi
hræðslu. Kemst Hansen svo aö orði:
„Óöara er hann grunaöi, aö kynni aö slá
í brýnu, dró hann upp byssuna og hleypti
af. Hann var svo hræddur um þaö, aö
eitthvaö kæmi fyrir sig, og svo snöggur að
festa hönd á byssunni, að hann skaut eitt
sinn besta vin sinn í ógáti. Var Hickock
fljótari aö grípa til byssunnar en bera
kennsl á hann. Svo mikil var hræðslan, aö
hún villti honum sýn.“ Og einhver
samtíöarmaöur Hickoks sagði seinna um
hann, aö hann heföi verið „taugaveiklaöri
en nokkur piparjúnka og gáð ævinlega
undir rúmiö sitt, ef einhver skyldi liggja
þar í leyni."
En þess konar sögur sáust aldrei í
blööum meöan Wild Bill var á dögum.
Hann - var mikill auglýsingamaöur og
jafnframt góöur vinur blaöamanna. Virtu
þeir hann margir mikils. Einn þeirra var
Henry M. Stanley, sá sem frægur varö, er
hann fór til Afríku og fann David
Livingstone. Stanley vann á Weekly
Missouri Democrat, er hann kynntist
Hickok. „James Butler Hickok, sam
alþýöa manna kallar Wild Bill, er eitthvert
albezta dæmiö um þá menn, sem nú eru
bráöum allir, en ýmist voru nefndir
framveröir, veiðimenn, sporrekjendur eöa
fjallamenn", ritaöi Stanley í blaö sitt áriö
1867.
Þessum lofsamlega vitnisburöi fylgdi
svo viötal viö söguhetjuna og eru
eftirfarandi oröaskipti þaöan:
„Segiö mér Bill, eöa hr. Hickok, hve
marga haidið þér, aö þér hafiö drepið um
dagana?"
„Ég er fús aö sverja þaö við heilaga
ritningu," svaraöi Bill, „aö á öllum þessum
árum hef ég örugglega drepiö fleiri en
hundraö manns."
„Hvers vegna drápuö þér alla þessa
menn? Drápuö þér þá aö tilefnislausu?"
„Hjálpi mér allir heilagir! Ónei! Ég hef
sko aldrei drepið mann aö ástæöulausu!"
Nokkrum árum síöar birtist röng frétt
um Bill í blaöi Stanleys. Hún var á þá leið,
aö ekki alls fyrir löngu heföi Texasbúi
nokkur handsamað Wild Bill og skotiö
hann. Hickkck las þetta í blaöinu. Hann
ritaði leiöréttingu, sem hann sendi
ritstjóranum: „Springfield, 13. marz 1873.
Til ritstjóra Missouri Democrat:
í gær birtist í blaöi yðar frétt um mig,
sem ég vil hér meö leiðrétta. i fréttinni
segir, aö einhver maöur frá Texas hafi
tekiö mig til fanga og skotiö. Ég ætla aö
taka þaö fram, aö enginn Texasbúi hefur
Wild Bill Hickok drap fleiri en 100
manns. Hann gleymdi sér einu sinni —
og pá var hann drepinn sjálfur.
Henry Stanley, sá sem fann Livingstone.
Stanley hafði hið mesta álit á Wild Bill
Hickok.
tekið mig til fanga né mun nokkurn tíma
taka mig til fanga. Ég biö yður að birta
þessa leiöréttingu mína í blaðinu. Með
kveðju — yöar J.B. Hickok.
P.S. Ég tek blaö yöar fram yfir öll önnur
og hef lengi gert.
J.B. Hickok, eöa „Wild Bill".
Þaö gefur auga leiö, aö Hickok hefði
ekki oröiö langlífur, ef hann heföi ekki
jafnan veriö vel á veröi. Enda var hann
þaö lengst af. En þar kom þó, aö hann
gleymdi sér — og þaö varö honum aö
fjörtjóni. Þaö var áriö 1876, skömmu eftir
aö hann kvæntist „sirkusdrottningunni"
Agnes Lake Thatcher. Bill var staddur í
Deadwood City og var aö spila póker í
húsi einu. Hann haföi jafnan fyrir siö að
snúa baki aö vegg, er hann settist, en
horfa viö dyrum og gluggum. í þetta sinn
gætti hann þess ekki, og settist þannig,
aö hann sneri baki aö opnum dyrum.
Ungur maður, Jack McCall aö nafni, sem
vildi vinna sér þaö til frægöar aö drepa
einhvern þekktan byssubófa, kom aö þar,
sem Bill sat — og skaut hann umsvifa-
laust í höfuöiö. En spilin, sem Bill haföi á
hendi, er hann féll, eru síöan nefnd
„dauösmannshönd". Þau eru spaðaás,
laufaás, tvær áttur og tígulgosi.
Á legstein Hickoks var þetta letraö: „Án
hans var Custer bjargarlaus!"
En þannig var, aö einhvern tíma hafði
Hickok veriö njósnari Custers hershöfö-
ingja, sem frægur er af viðureignum
sínum viö indíána. Custer var svo
framsýnn, aö hann reit endurminningar
sínar áöur en hann lagði til atlögu viö
sameinaðan liðssafnað Sioux og
Cheyenneindíána, sem felldu hann og
strádrápu riddaraliö hans til síöasta
manns. En í endurminningunum minnist
Custer á Hickok, kveður hann afburöa
sporrekjanda og njósnara og heldur
áfram: „Hickok var, jafnt á fæti sem og
hestbaki, eitthvert allra mesta karlmenni
og hreystimenni, sem ég hefi kynnzt um
dagana"!...
Billy the Kid umgekkst ekki útlaga og óhjóðalýö einan.
Hann var líka í slagtogi með heldri mönnum. Innan við
ár frá 0ví hann var myrtur kom út ævisaga hans.
Nafnið á henni var stutt og laggott:
„Sönn ævisaga Billy the Kid, hins alræmda útlaga
suðvesturríkjanna, hvers fífldjarfleg verk urðu Þess
valdandi, að öllum mönnum í öllu Nýja Mexíkó, Arizona
og Norðurmerxíkó stóð skelfing af nafni hans.“
©