Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.1972, Blaðsíða 2

Eðvald Hinriksson
Hvera-
vatn
sem
heilsu-
brunnur
Hverasvæðið við Geysi í Haukadal.
Ein þekktasta heilsuræktarstöð heimsins, sem byggir
á notkun svonefnds mineral-vatns, er í borginni Spa í
Belgíu. Um leið hefur nafn borgarinnar verið yfirfært á
hliðstæðar vatnslækningastöðvar og þær nefndar einu
nafni spa, hvai sem er í heiminum.
í þessum vatnslækningastöðvum leita sjúklingar sér
lækningai gegn margs konar sjúkdómum, svo sem liða-
gikt, taugagikt, efnaskiptasjúkdómum, blöðrusjúkdómum,
of háum eða of lágum blóðþrýstingi og þannig mætti
lengi telja. Einn frægur vatnslækningastaður er í Banda-
ríkjunum; það er Hot Spring National Park í Arkansas.
Sem dæmi um, hve mikið má láta sér verða úr þess
konar heilsubrunnum, má geta þess, að ibúar borgar-
innar eru 40 þúsund, en ferðamenn eða sjúklingar, sem
þangað koma til að fá bót meina sinna, eru hvorki meira
né minna en 2 milljónir. Að vísu koma ekki allir til að
fá lækningu; sumir koma einungis tii þess að sjá þetta
fræga „spa". Sjálfur hef ég í höndum bréf frá manni,
sem taldi sig hafa fengið stórkostlega bót meina sinna
í Hot Springs.
Allt byggist á því, að þarna eru 47 hverir, sem bæði
eru mjög heitir og vatnsmiklir, svo vatnsmagnið úr hver-
unum öllum nemur eitthvað um 150—200 þúsund lítr-
um á sólarhring. Það er merkilegt í þessu höfuðvígi einka-
rekstursins, sem Bandaríkin eru, að þessir hverir eru
ríkiseign og sér ríkið um allan rekstur vatnslækninga-
stöðvanna. Hveravatninu er safnað í stóra geyma, en
þaðan rennur það til vatnlækningastöðvanna, sem eru
hvorki meira né minna en 17 talsins í þessari einu borg.
Algengasta meðferðin er vatnsnudd með perlubaði, súrefn-
isbað og margt fleira, eftir því hvað við á í hvert sinn.
Vatnslækningastöðvarnar eyða þó ekki öllu heita vatn-
inu; þarna er hitaveita með afgangs vatni. En fyrir utan
hveravatnið eru einnig í Hot Springs kaldar uppsprettur
og er dvalarsjúklingum þar í borginni oft ráðlagt að
drekka kalda vatnið og fá með því bót á ýmsum melting-
arsjúkdómum. Þar fyrir utan er þetta kalda vatn sett á
flöskur í Hot Springs í verulegum mæli og selt bæði inn-
anlandr og utan.
( Hot Springs hefur fleira verið gert til að dvalargestum
geti orðið vistin ánægjuleg. Áin Quachi hefur verið stífluð
og myndast við það stórt stöðuvatn. Þar er hægt að iðka
margs konar vatnssport. En fyrst og fremst eru það þó
hverirnir og vatnslækningarnar, sem draga fólk að staðn-
um í svo stórum mæli.
A þessum slóðum bjuggu Indíánar áður en hvítir menn
lögðu landið undir sig. Indíánarnir vissu af langri reynslu,
að heilsubót fólst í hveravatninu. Urðu stundum erjur og
jafnvel bardagar milli ættflokka og fjölskyldna því allir
vildu þeir eigna sér vatnið heilaga. Þeir hugsuðu sér
jafnvel eftir því sem heimildir greina, að þarna væri bú-
staður drottins og þess vegna væri vatnið svo heilsusam-
legt.
Columbus frétti af hverunum, þegar hann kom til
Ameríku, en samstarfsmaður hans, Ponce de Leon, var
gerður út árið 1512 til að kanna þetta vatn, sem gerði
menn unga. Það var einnig Spánverji, De Sodo að nafni,
sem fyrstur Evrópumanna laugaði sig í hveravatninu í
Hof: Springs.
Sú heilsubót, sem sumir virðast fá á vatnslækninga-
stöðvum á borð við Hot Springs, minnir á kraftaverka-
lækningar. Um það eru til fjöldamargar sögur, sem
erfitt ei að bera brigður á. Tökum til dæmis mann, sem
kom til vatnslækningastöðvarinnar svo illa á sig kominn,
a6 hann gat ekki einu sinni lyft hendi til að þvo sér í
framan. En eftir vatnsnudd í nokkurn tíma, gat hann
lyft handlegg sinum kvalalaust og þvegið sér. Blóðþrýst-
ingurinn hafði verið alltof hár og notaði maðurinn lyf til
að halda honum niðri. Eftir nokkurn tíma var einnig
blóðþrýstingurinn eðlilegur. Og þessi maður, sem í upp-
hafi gat ekki verið hjálparlaus í vatni, gat um það er
dvölinni lauk, synt drjúgan spöl. Annar fótur hans hafði
verið lamaður og varð engin breyting á því, sem ekki var
von.
En hver eru þá efnin, sem þetta vatn inniheldur. Það
hefur að sjálfsögðu verið rannsakað og ég hef séð
efnagreiningu á heitu vatni og köldu frá vatnslækninga-
stöðvum. Það vakti forvitni mína á samanburði við okkar
islenzka hveravatn. Ég sneri mér til Rannsóknarstofn-
unar iðnaðarins í Reykjavík og fékk þar greinargóða
skýrslu um efnainnihald venjulegs uppsprettuvatns svo
og hitaveituvatns. Eftir að hafa borið þessar skýrslur
saman við hinar erlendu, komst ég að raun um, að
flest sömu efnin eru í íslenzka vatninu.
Ekki veit ég þó, hversu mikið magn af hverju efni ís-
lenzka vatnið inniheldur, en víst er, að það
er MINERAL. VATN, sem heilbrigðir jafnt sem sjúkir eiga
að geta haft not af. Það bíður framtíðarinnar að setja
hér upp vatnslækningastöð, íslenzkt „spa“. Gaman væri
að lifa það. Líklega yrði það verkefni ríkisins að hafa for-
göngu, því hér er um fjárfreka framkvæmd að ræða.
Eftir að hafa lesið bréf frá Bandaríkjunum um þessi efni,
og sem ég byggi ýmsar framangreindar upplýsingar á,
kom mér í hug, að hentugur staður væri einmitt til í
nágrenni Reykjavíkur. Þar á ég við Krýsuvík með jarðhit-
ann og Kleifarvatn á næstu grösum. Við erum svo lán-
söm að hafa nóg af hreinu lofti, tæru uppsprettuvatni og
þar á ofan gnægð af hveravatni. Það eru gæði, sem við
getum vonandi hagnýtt í ríkari mæli síðar meir.
2