Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1969, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1969, Blaðsíða 1
39. tbl. 19. október 1969, 45. árg. „Liðið er hátt á aðtra öld enn miun þó reiimt á Kili, þar setm í sojó'ntuim brœðna beið beiakillagiuir aidurtiM. Skiuiggar lyftast og líða um hjam líkt eáns og mynd á þili, 'hleypuir svo einn með hærutsekk, hverfiur í dimmu gili.“ Fáir staðlkr miuiniu þeir vera í óbyggðtutm þessa lands, sem hafa meiri diul og ólhiuignað að geyma í sögu ökkar og þjóðarmeðvit- umd heddur en Lífcabongiin í Kjal hmaiumti, þar sem Rieynistaðiar- menn ur'ðu úti, fimm samain með fjölda fjáir, snemma vetrar 1780. „iÞrátt fyrir all'a þá diuil, sem yfir atburðum þessum grúfir, má hiklaust fullyrða, að sjald- an eða aldrei hafi íslienzk öræfi seitt á svið nokkurn þann, harm- leik, er látið hafi eftir stig dýpri spor í meðvitund almennimigs eða haft á sér blæ vofeifliegri örlaiga“, segja Tóm'as og Sverrir 1 Fomuim sku'ggum, leiðarlok þeirra Staðarmanna á Kili séu „ein af þeim örlagaigátum, sem leita á huigi kynslóðamna, gefa ímyndunaraflinu lausan taum- dnn, en verða aldrei ráðmar". Enda er mála sanmtaist, að ytri (heiimii'ldir um þessa atburði eru bæði fáiar og óljósar, og almienn dngur því helzt hatft á að byggja munnmælasögnum, getgátum og allskoniar kynjasögum. Það er því að vonum, áð slysatfararsaiga þiessi haifi tekið á sáig ýmiists ikionjar mynidir, etftir hiinium mamgbreytiliegiuistu tdllíbrigðium ímynduniairiaiflisiins. Og „enn mun þó reimt á Kili“ segir í hiiniu mikila kvæði Jóns 'Helgasonar.Það er ekM aðeiins náunginn mieð „hæruisekkinn", og miamnsihöfuðin tvö upp úr, ætitarfylgja „lilkaráinsmiann- atnnia", eða sfcuiggiannir, stem sézt íhafa „lyftast og líða“ fyrir tjald rikarir ferðamanna á Kili, eftir frásögmuim Guðmumdar frá Mið- dal ogfieiriitrúvexðuigramianinia. Það eru vissuiega „reimleikar“ í víðaira skilningi. Þrátt fyrir öll þau kynstur, sem rætt hetfir vierið og ritað um þessa aitburði, vaða mjetnm enn í viMiu og 'svíma um það, stam riaiumiveruiieaa gerð ist við Líkaborgiina á Kili 1780. Enn valta menn þvi tfyrir sér, hvað orðið hafi þeim félöigum að fjörtjóni, hver var hinn „beisklegi aldiurtili" þeirra bræðrannta, og hvaða atvik lágu til þess sérstaklega, að lik þeirra funduist eikM fyrr en 65 árum sdðar, urðuð í kdett'agjótu. Og skuggi „líkaránsmáianna“ grúfþ enn yfir byggðum Skaga fjiarðar. Engin má'laferli fyrr á tímium, — nema te.t.v. Sunnuefu- mábn, — hafa vaildið þvíli’kum óhugna'ði og uimtali meðal al- menninigs í landinu sem H'ka- ránismálin á Kdli, sérstaklega þar sem hvorki tókst að lleiða í Ijós sekt eða sýknu þeirra, sem fyrir sökuim voru hafðir, þrátt fyrir margra ára mála- retostur. Þests vegmia hefiæ siys- f arainsaiga Reyniiigtalðairmiannia orð ið svo lífseiig í landinu, sem raun ber vitni. „Dagarnir, árin ald- Hálfan mánúð af vetri lögðu þeir á Kjöl, fimm menn með 16 og tæp 200 fjár. irnar líða“, — segir í hinni frægu úitfararræðu eftir að bein in loks funduet, — og hið mikla glejrmsfcunnar haf breiðir sig smátt og smátt yfir verk þeirra og viðburði. En þó eru til þau verk og þeir viðburðir, sem ekki 'gleymiast svo fljóitt, og sem rmenin þekkj'a og ræða og dæma um á fjarlægum öldum. Endurminnimgin og sagan er sá spegill, s»em mönnum er gefiið að Skjoða í hilð iiðoa. í þessum spegli sjá menn margt ágæti og mikinn 'hégómia, margt sorglegt og ógeðfellt, . . . mairgar ófarir og mikla mœðu og sorg, . . . O'g marga óhætfu og níðdngsverk, sern menn ræða um með gremju og mikllum móð“. Þiað má finna, að hinum mikla merkispresti, sr. Halldóri, síðar að Hofi í Vopna TEJ? & cLLcJa rjM EFTIR SIGURÐ ÓLASON firði, alþingisforseta, hefir ver i'ð mdkið niðri fyrir, og er reynd ar ekki myrfeur í máli: „Lömg var þessi ferðin, og margt kem- ur fyrir á lamgri leið. Margt af því, sem fyrir kom, vitum vér, um sumt höfum vér siterkan ajg líklegan grun“. Það fer ekki milli mála, að hér er átt við dauða þeirra bræðranna frá Reynistað og dularfullan um- búnað líkanna, er þau loks fund ust. Þessd grunur um líkahvarf- ið hetfir frá iþví fyrsta beinzt að þnem tilteknum mömnuim, Skag- firðimgum, og hafa grunsemdir þær legið í landd allt tfram á þenman daig. Þess vegrila S'ér þjóð trúin þeim með „hærusekkinn“ enn bregða fyrir í því hinu „dimma giM“, sem segir í kvæð- inu.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.