Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1966, Blaðsíða 3
Nadine Gordimer.
ngisprettan
Hann var ekki nema tuttugu og
sex ára gamall og heilsan eins og bezt
varð á kosið, svo að hann náði sér
fljótlega nógu vel til þess að hægt
væri að aka honum út í garðinn. Hann
hafði mikla og undarlega trú á þessum
garði, eins og þau reyndar öll. „Jæja,
bráðum kemstu nú á fætur og getur
setið úti í garðinum“, sögðu þau hlut-
tekningarfull og kinkuðu til hans kolli
af skilningsríkri samúð. Já, hann
myndi bráðum fara út — út í garðinn.
Þetta var stór garður, umluktur göml-
um, dökkum, sléttfelldum, ilmhöfgum
furutrjám og hann gat setið langt und-
ir lagskiptu laufþykkninu, niðri í
skugganum, langt í burtu. Það lá ein-
hvern veginn í loftinu, að einmitt
þarna, í garðinum, myndi hann sætta
sig við orðinn hlut, ganga það betur
en annars staðar. Kannski var það eitt-
hvað skylt hugmyndinni gömlu um
aldingarðinn Eden, veikbyggð mann-
veran, sem aðlagaðist og sættist við
sjálfa sig í sefandi og ópersónulegri ná-
vist trjáa, grass og moldar, áður en hún
héldi út í heiminn að mæta augliti
mannanna.
í fyrsta skiptið var það eitthvað svo
undarlegt. Kona hans ýtti honum í hjóla-
stólnum eftir malarstígnum í sólskininu
og inn í skuggana, og honum leið ná-
kvæmlega eins og þegar hann var lítill
strákur og var vanur að beygja sig nið-
ur að jörðu og láta höfuðið hanga og
horfa svo miili fóta sér á heiminn allan
á hvolfi. Allt var svo vítt og opið, him-
inninn, blærinn, sem þaut í blaktandi
laufinu, blómin, sem hristu höfuðið í
ákvéðinni neitun. Allt á hreyfingu. —
Og honum fannst eins og þessi blær
blési líka ofurlitlum mætti í sljákkuð
og rifuð segl sjálfs hans, fann hvernig
golan rétt aðeins tók í iþau, svo mjúk-
lega, að hann varð naumast var við
lyftinguna inni fyrir.
Hún ók honum eftir stígnum, ýtti
honum af dugnaði og ekki sérlegá vel
með grönnum fallegum handleggjum —
en auðvitað gat hann ekki af sér fengið
að kvarta undan því, hvernig hún gerði
það, eða gefa í skyn, að hjúkrunarkon-
an gerði það betur, því að hann vissi, að
það myndi særa hana. Þegar þau komu
ao stað, sem honum var að skapi, stillti
hún hemlana á hjólastólnum og kom
honum þar fyrir þennan morguninn.
Þannig var það í fyrsta skiptið, og nú
sat hann þarna á hverjum morgni. Hann
las mikið, en stundum varð athygli hans
fangin, allt í einu, og með undarlega
nærgöngulli ýtni, af tóminu undir tepp-
inu, þar sem fótleggur hans hafði áður
i
Ingólfur Jónsson frá Prestsbakka:
Á ÞINGVÖLLUM
13. ágúst 7966
Ilmur úr grasi, lyng og kjarr og klettar,
kliður í lofti, sólskin, regnvot jörð.
Himinn og land og ár og öld og saga,
Urður og Skuld með litrík dulartjöld.
Verðandi opnar dyr hvers dags, sem kemur,
dauðlegum augum lokar fremri sýn.
Kominn er ég, en átján ára gamall
átti ég hérna fyrstu sporin mín.
Stundir hvers manns, brot af bliki smáu,
brosti hér forðum glaður norðansveinn.
Stend ég nú hljóður, kallað er úr klettum,
kveður hér sérhver urð, hver gjá og steinn
óð minnar þjóðar, þúsund ára gleði,
þúsund ára tregi, kvöl og sorg.
Hljóðristar eru rúnir allra tíma,
rísa hér turnar, vé í klettaborg.
Þögull ég beygi höfuð mitt og heyri
hljómkviður sterkar, raddir Snorra og Njáls.
Þótt brostin sé harpa mín af harmi þungum,
höndin sé stirð og tungu varnað máls,
veit ég þó enn, að ekkert frá mér tekur
innsýn í liðið sem það væri í dag.
Rísa og brotna bylgjur lífs og dauða,
borg minnar þjóðar geymir óð og lag.
i
verið. Þarna var annar fótleggurinn, og
við hliðina á honum lá teppið eins og
slytti. Svo horfði hann á staðinn og
fann fótlegginn, sem ekki var þar, fann
tilfinninguna fara um hann, frá tá og
upp í nára, fann svo, að þarna hafði
hann engan fótinn. Hann lét samt aldrei
meðvitundina um þetta komast alveg að
sér; hann lét það eftir sér að finna
hana, svona líkamlega, en lét hana
aldrei komast alveg að sjálfum sér.
Hann fann tilfinninguna um tómið leita
á sig, fann, að hún var þarna, alveg á
næstu grösum, og beið færis, myrk og
yfirþyrmandi, í þann veginn að yfir-
buga hann — en hann sneri alltaf úr
vegi, veik undan, rétt mátulega snemma,
og hvarf aftur að bókinni sinni. Svona
hafði hann það, svona ætlaði hann að
gera þetta. Hann ætlaði að láta hana
koma nærri sér, ómótstæðilega nærri
sér, aftur og aftur, reiðubúna að
fanga hann þarna, einan í garðinum.
Og æ ofan í æ ætlaði hann að hverfa
undan, rétt mátulega snemma. Smám
saman yrði þetta að vana, gætt öryggi
og styrk vanans. Það yrði honum loks
svo mikill vani að leiða þetta hjá sér,
að hann myndi ekki lengur gera sér
þess fullá grein. Og einn góðan veður-
dag myndi hann svo komast að raun um,
að honum hefði tekizt það, sem hann
ætlaði sér: honum myndi finnast sem
hann hefði alltaf verið svona á sig kom-
inn.
Og þá væri engin hætta á ferðum
lengur.
E ftir eina viku eða tvær þurfti
hann ekki lengur að vera alltaf að lesa.
Hann gat leyft sér að leggja frá sér bók-
ina og líta í kringum sig, horfa á furu-
trén, hvernig vindurinn greiddi hár
þeirra, hvernig silkimjúkt laufið bœrð-
ist í blœnum, eins og slétt pg fíngert
hár á barni; hann horfði á smáfuglana,
sem léku loftfimleikamenn á símalin-
unni, horfði á feita, gamla dúfukarrann
kjaga á eftir háttvísum og hefðarlegum
dúfum sínum með lostafullu kurri. Kona
hans kom oft út til hans og sat hjá hon-
um með sauma sína, og stundum töluðu
þau saman, en oft sátu þau bara svona
saman morguninn á enda, hreyfingar
hennar við verkið smágerðar og óáleitn-
ar eins og tilburðir fuglanna. Hann
hallaði höfðinu aftur á bak og horfði á
himininn gegnum hálflukt augun. Öðru
hvoru kom hún, sem yfirleitt var svo
innhverf, auga á eitthvað, sem átti sér
stað í garðinum, einhvern litblett, og
hlátur hennar eða upphrópun til þess
að vekja athygli hans á því dreifði allt
í einu þögninni. Klukkan ellefu stóð
hún á fætur, lagði frá sér saumana og
fór inn í húsið til að sækja þeim morg-
unteið. Það marraði í mölinni undan
skóm hennar, þar sem hún gekk hægt
og léttilega upp malarstíginn í sólskin-
inu, eins og hún gengi fyrir sólskini
fremur en eigin vöðvaafli. Hann horfði
á hana ganga, svo létta á fæti — honum
var að batna. Það var sátt í kyrru tilliti
hans, í hendinni, sem hvíldi kyrr og
sneri lófanum upp.
Dag einn hvein þurrlega í stórri
engisprettu rétt við höfuð henni, og hún
stökk á fætur skelkuð, hrópaði upp yfir
sig og missti niður saumana. Hann hló
að henni, þar sem hún beygði sig niður
til að tína upp dótið, og það var ennþá
í henni hrollur. Svo fór hún inn í húsið
tii að ná í teið, og hann byrjaði aftur að
lesa. Eftir stundarkorn lagði hann frá
sér bókina, geispaði og kom þá allt í
einu auga á hnotu af ljósbleiku sauma-
garni, sem hún hafði ekki séð í flýtinum,
þar sem það lá í miðju rósabeði.
Hann brosti við og varð hugsað til
hennar. Og þá fann hann allt í einu hvíla
á sér undarleg augu í öldungslegu, smá-
gerðu andliti, sem starði á hann í dá-
leiðslukenndum ótta. Þarna í grasinu,
grafkyrr og skelfd, lá mjög stór engi-
spretta. Mikið var skrítið andlitið á
Framhald á bls. 12.
21. ágúst 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3
0)11/11"