Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1966, Blaðsíða 3

Eftir
Alan Sillitoe
Eg sá einu sinni kóna reyna að
drepa sig. Ég gleymi þeim degi aldrei
vegna þess að ég sat inni einn laugar-
dag eftir hádegi, leiður í skapi og úrill-
ur af því að öll fjölskyldan hafði farið
í bíó nema ég, sem hafði verið skilinn
eftir af einhverjum ástæðum. Ég vissi
auðvitað ekki þá, að ég myndi innan
stundar sjá nokkuð, sem aldrei er hægt
að sjá á sama hátt í bíó, raunverulegan
náimga að hengja sig í bandi. Ég var
bara krakki, þegar þetta gerðist, svo
þú getur ímyndað þér, hvað mér var
skemmt.
Ég hef aldrei vitað neitt fólk verða
eins grettið og okkar fjölskyldu, þegar
við erum í leiðu skapi. Ég hef séð
kallinn svo grettan og yggldan vegna
þess að hann átti ekki sígarettu, eða
þurfti að nota sakkarín í teið, eða jafn-
vel af alls engu, að ég hef hrökklazt
öfugur út úr húsinu ef ske kynni að
hann stæði upp úr hægindinu sínu við
arininn og tæki til mín. Hann bara
situr, alveg upp við eldinn, með gróm-
teknar lúkurnar opnar hvora á
móti annarri fyrir framan sig,
setur í þreknar herðarnar og
dökkbrúnu augun einblína í glæð-
urnar. Öðru hvoru hreytir hann
úr sér fúkyrði, algerlega að ástæðu-
lausu, ljótustu orðum, sem hugsazt geta,
og þegar hann byrjar á því, þá veit
maður, að tími er til kominn að hypja
sig. Ef mamma er inni, versnar það um
allan helming, vegna þess að hún seg-
ir með þjósti: „Af hverju ertu með
þennan fýlusvip?“ eins og það gæti ver-
ið vegna einhvers sem hún hefði gert,
og áður en maður veit hvaðan á mann
stendur veðrið, er hann búinn að velta
um heilu borði með pottum og mamma
er farin út grátandi. Pabbi hey’kir
sér aftur við arineldinn og heldur
áfram að formæla. Allt saman út af
einum sígarettupakka.
Einu sinni sá ég hann illúðlegri en
ég hafði séð hann áður, svo ég hélt
að hann væri orðinn vitlaus, svona
þegjandi og hljóðalaust — þangað til
fluga flaug innan við álnarbil frá hon-
um. f>á skaut hann fram hendinni,
greip hana, og fleygði henni limlestri
inn í snarkandi eldinn. Eftir það glaðn-
aði heldur yfir honum og hann fékk
sér að borða.
J[ æja, þaðan er það, sem við hin
fáum þessa ygglibrún. Það er ekki við
öðru að búast en að við höfum hana,
með pabba, sem hegðar sér þannig, er
það? Ygglibrún er arfgeng. Sumar fjöl-
skyldur hafa hana, aðrar ekki. f>að er
meir en nóg af henni í okkar fjöl-
skyldu, svo mikið er víst, og þegar
við erum úrill, þá erum við raunveru-
lega úri'll. Enginn veit, hvers vegna
við verðum eins úrill og við verðum
né hvers vegna við fáum þessa yggli-
brún þegar við erum það. Sumt fólk
verður leitt í skapi án þess að verða
neitt ljótt á svipinn: það virðist ánægt
á einhvern kynlegan hátt, eins og því
hafi nýlega verið sleppt úr steininum,
eftir að hafa verið lokað inni fyrir
eitthvað, sem það gerði ekki, eða væri
að koma úr bíó, þar sem það hefði
setið í átta tíma og horft á leiðinlega
mynd, eða hefði misst af strætó, sem
það hafði hlaupið kílómetra til að ná
í og séð, að var vitlaus vagn, þegar
það var hætt að hlaupa — en i okkar
fjölskyldu er þaö háspenna og lífs-
hætta fyrir hin, ef eitthvert okkar er
í illu skapL Ég hef oftsinnis spurt
sjálfan mig að því, hvað þetta sé, en
aldrei fengið svar af neinu tagi, jafn-
vel þótt ég sitji og hugsi klukkustund-
um saman, sem ég verð að viðurkenna
að ég geri ekki, þó það hljómi ágæt-
lega að ég segist gera það. En ég sit
og hugsa nógu lengi, svo að mamma
segir við mig, þegar hún sér mig hok-
inn yfir eldinum eins og pabba: „Hvaða
fýlusvipur er þetta á þér?“ Svo verð
ég bara að hætta að hugsa um þetta
ef ske kynni, að ég yrði raunverulega
illur og gerði eins og i>abbi, að velta
um borðum og pottum og öllu.
Ég býst við að oftast sé fýtusvlpur-
inn ástæðulaus: þótt við engan sé að
sakast þar sem ekki er hægt að áfell-
ast neinn fyrir að vera með fýlusvip
vegna þess að ég er viss um, að þetta
er einhvern veginn í blóðinu. En þenn-
an laugardagseftirmiðdag var ég svo
súr á svipinn, að þegar pabbi kom inn
frá veðmangaranum, sagði hann við
mig: „Hvað gengur að þér?“
„Mér er illt“, laug ég. Hann hefði
fengið kast hefði ég sagt honum, að
ég væri bara illur vegna þess að ég
hefði ekki farið í bíó.
„Farðu þá í bað“, sagði hann við
mig.
„Ég vil ekkert bað“, sagði ég og það
voru orð að sönnu.
„Jæja, komdu þér þá út og fáðu þér
ferskt loft“, kallaði hann.
E g gerði eins og mér var s»gt,
í grænum hvelli, vegna þess að þegar
pabbi gengur svo langt að segja mér
að fá mér frískt loft, þá veit ég að
það er timabært að koma sér burt frá
honum. En loftið úti var allt annað
en ferskt eins og gefur að skilja með
bölvaða stóru hjólaverksmiðjuna í full-
um gangi við endann á götunni. Ég
vissi ekki, hvert ég ætti að fara, svo ég
gekk spölkorn upp eflir portinu og
settist niður hjá einhverju hliðinu.
Þá sá ég þennan kóna, sem hafði ekki
búið lengi í portinu hjá okkur. Hann
var langur og mjór og hafði andlit
eins og prestur, nema hvað hann var
með derhúfu og yfirskegg, sem lafði
niður, og leit út eins og hann hefði
ekki borðað almennilega máltíð í heilt
ár. Ég hugsaði ekki milcið út í þetta
þá: en ég man, að þegar hann beygði
Framhald á bls. 12.
Þú vaknar v/ð vor og sól
Eftir
Grétar Fells
Með fæðingu hefst
þín feigðarglíma.
Stutt er stundarheims töf.
Vígt er allt dauðanum.
Vöggunni er ruggað
yfir opinni gröf!
Hörmum samt eigi:
Ef hlusta kanntu,
heyrirðu huggandi raust:
Til er líf,
sem er lífi og dauða
ofar — og endalaust,
líf, þar sean vinir
og velunnarar
taka þér höndum tveim.
Þú gengur inn
um grafardyrnar
inn í þinn óskaheim.
í feigðarglímunni
er fall þér búið.
Samt ertu sigraður ei.
Þú biður um líf,
en blessar seinna
hið napra og þöguia Nei!
Vaggan er hlý,
og af vinarhöndum
er strokið blítt um þitt ból.
Kistan er hinzta
hvílurúmið.
Þú vaknar — við vor og sól!
19. júní 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3