Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1966, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1966, Blaðsíða 1
öðru sinni 4. maxz 18®5, lét hann i Ijés vonir uim réttiátan frið og endurreisn samibandsrílkisins án hetfndarihugs. Þegar íbúar Washington^borgar gengu nú í ■tvöfaldri röð kringum iikpaliinn í hring- sal þinghússins minntust þeir orða Lin- colns, enda munu þau lifa um aldir. „Við skuOum nú snúa okkur að því að ijúka hinu mikia verki, sean fyrir höndum er, án kala til nokfkurs manns, en með vinarhug til a'lflra og fastlheidni við réttiætið, eins og guð birti okkur það: Að græða sár þjóðarinnar, sjá þeim farborða, sem staðið hefir í stríðu, eða ekkju hans og föðurlausum börnum; að gera aiit, sem í okkar vaidi stendur, til að skapa og varðveita réttflátan og varanlegan frið innbyrðis og við aflflar þjóðir“. H mn 21. apnl var líki Ahrahams HEIMFERÐ LINCOLNS ✓ Igær, 12. febrúar, var 157. afmælisdagur Abrahams Lincolns, forseta Bandaríkjanna. 15. apríl í fyrra var 100. ártíð hans. Hér birtist frásögn af því,' þegar lík Lincoins var flutt á járnbraut alla leið frá Washington og til heimilis hans í Springfield í Illinois-ríki. 'k „Hans mun minnzt um aldir.“ Hlljóðlát orð henmáflaráðherrans, Stantons, báru?t um syrgjendahópinn, sem safnazt hafði saman í litlu herberg- inu umihverfis hinn látna leiðtoga sinn. FJestir viðstaddra — ættingjar, vinir, em'bættismenn, læiknar — höfðu beðið aJfla nóttina við banabeð hans í veitinga- húsinu handan götunnar frá Förd-leik- húsinu, en þangað hafði Abralham Lincofln verið fluttur hölsærður af byssukúlu morðingjans. T JL æipum fjorum arum áður hafði Abraham Lincöln tekið við stjórnar- taumunum um það leyti, sem borgara- styrjöld vofði yfir og ógnaði einingu og frelsi þjóðarinnar. >á þegar höfðu sjö ríki eða fylki sagt sig úr sambandsrík- inu, vegna þess að þau voru ákveðin í að viðhaflda þrælahaldinu og þvermóðsku- trú sinni á rétt einstakra fyflkja. í ræðu sinni við emibættistökuna 4. marz 1861 sagði Linsoln: „Bandalag fyflkjanna er óihagganlegt. Bkkert þeirra getur lagaflega sagt sig úr sam- bandsrikinu upp. á sitt eindæmi". Þótt varðveizla sambandsríkisins væri ávallt efst í huga forsetans, varð honum ljóst um 1862, að útrýming þræflaihaflds var annar helzti tilgangur stríðsins. Er hann gerði kunnugt, að leysa skyldi þræl- ana úr ánauð, var 'hann ekki einungis að bjarga sambandsríkinu, heldur einn- ig að skap>a jafnrétti með mönnum. Er Lincofln tók við forsetaembættinu Lincolns komið fyrir í sérstakri jérn- brautaríest, en löng leið var fyrir hönd- um til Springfield í Ilflinois. Ömuriegt var til þess að vita, að farin var nær því sama leiðin og Ldncofln fór til Washington árið 1861. Hvarvetna, þar sem lestin nam staðar, beið hennar hópur syrgjenda. í stærri borgunum voru haldnar minningarat- hafnir, en í minni byggðarlögum á leið- inni lét fóflkið sorg sína í ljós með sorg- artáknum, myndum og bogum, sem reistir voru yfir járnbrautina. Margar borgir á leiðinni áttu sér sér- stæðar minningar um hinn látna for- seta, þar sem mörgum var tamt að kaflla hann föður Abraham. í Baltimore í Maryflandfjnlki, sem var fyrsti við- komustaðurinn á norðurleið frá Was- hington, minntist fólkið ræðu Lincölns árið áður — á samkomu til fjársöfn- unar til kaupa á nauðsynjum handa her- mönnum — og ummæfla hans um freflsi. „Fyrir suma menn getur orðið frelsi þýtt, að hver og einn geti gert sem hon- um sýnist við sjálfan sig og það, sem hann ber úr býtum“, hafði forsetinn sagt, „meðan sama orðið merkir fyrir aðra menn, að þeir megi að vild notfæra sér annarra manna líf og starf. Og aulk þess er hvor verknaðurinn kallaður mismunandi og óflíkum nöfnum af hvor- um aðiJa fyrir sig — frelsi og kúgun“. í Fíladelifiu, vöggu frelsisins, var kistu Lincoflns komið fyrir í Independence Hafll. Áætlað er, að 30.000 syrgjendur hafi komið tifl að líta forsetann á likbör- unum. Vafaflaust hafa margir þeirra minnzt hátíðahaldanna, er fáninn var dreginn að búni eimitt á þessari bygg- ingu á afmælisdegi Georges Washingtons 22. febr. 1861. Þá hafði Lincoln látið 1 Ijós þá skoðun, að loforð um jafnrétti til handa öfllum væri bindandi grund-"* vallaratriði fyrir valdhafana. Hann reyndist sannspár, er hann bætti við: ,,En verði ekki hægt að bjarga þessu landi, án þess að fórna þessu grundvallarat- riði...... vi'ldi ég heldur vera myrtur á staðnum en láta það af hendi“. Lestin hélt áfram ferð sinni um New Jersey-fylki, en nam staðar við oig við til að leyfa mannfjöldanum að votta hinum látna virðingu sina. í New York "fór feikimannmörg líkfylgd gegnum hljóðlátan mannfjöldann á götunum, þar sem komið hafði verið fyrir sorgar- slæðum. Fyrst var haldið til ráðhússins, og þar var kistan látin standa, til þess að gefa fðlki kost á að líta hinn látna forseta augum í hinzta sinn. Síðan var haldið um borgina. New York hafði átt mikiflvægan þátt í að móta stjórn- málaferi! Lincolns, því að einmitt þar, í Cooper Institute í febrúar 1860, flutti hann frálbæra ræðu um þrælahald, seon vakti at'hygli hvarvetna. Sama eimlestin, sem flutt hafði Lincoln sömu leiðina frá Al'bany í nyrðri hfluta fyfllkisins tifl New York- . borgar fjórum árum áður, lagði nú af stað sömu leið til baka með sorgarblæ. Frá Albany sneri lestin í vesturátt til Buffalo og þaðan inn í þann landshluta, sem Linoöln þekkti bezt, Ohio, Indiana Framihald á bls. 12. IClukkan var 22 mínútur jríir sjö eð morgni þann 15. apríi 1865, er 16. for- seti Bandaríkjanna gaf upp andann. Tæpum sólarhring áður hafði hann neytt hádegisverðar með fjölskyldu einni, og var elzti sonur hans, Robert Todd Lincoln, þar á meðafl, en hann var nýkiominn heim úr síðustu átökum Borgarastyrjaldarinnar. Síðar hitti hann eð máfli gesti, hélt venjuiegan ráðuneyt- úsfund, heimsótti skipasmíðastöð flot- ens með fjölskyldu sinni, og loks — fremur ófús vegna þrej'tu — hafði hann tfarið í leikhúsið til að sjá leikkonuna Lauru Keene í vinsælum gamanleik: „Ameríska frænkan okkar.“ Leikhúsgestum þótti viðeigandi, að tfagnaðarvi'kunni lyki með því að forset- inn væri viðstaddur leiksýninguna. Suð- 'tirrikjaherinn hafði gefizt upp við Appo- imattox, stjórnarfarsleg sameining og íriður voru á næsta leiti. Loks gat þjóð- in sameinazt etftir kloíninginn og þræl- arnir öðlazt freisi. Sjálfur hafði Lin- coln sagt hvað eftir annað: „Ég hefi aldrei á ævi minni verið eins hamingju- íaimir'1. Nú gaí kflukknahfljómur kirkjunnar til Ikynna lát hins mikla lausnara þræl- anna, háa, beinabera skógarhöggvarans, sem hafði haft áhrifamátt tifl að leiða þjóð sína til sigurs á erfiðum tímum. Meðan sorgarfregnin barst um land- 18 simleiðis, setti fólkið upp sorgartákn. Fn forsetinn var ekki fluttur frá höfuð- Iborginni íyrr en viku eftir morðið. Fjöldi fólks kom með járnbrautaríest- um og öðrum farartækjuim til að votta Ihinuim látna virðingu sina, þar sem hann lá á viðhafnarbörunum i austur- herfljergi Hvíta hússins og síðar í hring- Ealnum undir hinni mólkfliu fhvelfingu þingjiíiúfisins. Likfylgd JLincolns Bandaríkjaforseta tekur sér hvíld á leiðinni tíl þinghúss Bamiarikjaiina (Capitol) J>e.=si Ijósmymi var tekin í apríl 1865. í WashingtoB Íi 1 ir

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.