Morgunblaðið - 18.04.1968, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1968
15
ERLENT YFIRLIT
*■ Viðræðurnar um Vietnam í París ?
x- Beðið eftir framboði Humphreys
>f IMýjar tillögur ræddar í Amman
Deilt um fundarstað
DBILA um fundarstað hefur
leitt til þess, að undirbúnings-
viðræður um Vietnamstríðið
hafa enn ekki getað hafizt. Norð
ur-vietnamska stjórnin hefur
stungið upp á tveimur fundar-
stöðum: Phom Penh í Kambó-
díu og Varsjá í Póllandi, en
bandaríska stjórnin hefnr vísað
þessum tillögum á bug og stung
ið upp á Nýju Delihi, Rangoon,
Jakarta og Vientiane. í Washing
ton er sagt, að nú eigi Hanoi-
stjórnin næsta leik, en hún hef-
ur brugðið hart við, sakað
bandarísku stjórnina um að
reyna að fresta viðræðunum og
minnt á yfirlýsingar Johnsons
um, að hann sé fús að senda
fulltrúa sína hvert sem er til að
ræða við Hanoi-stjórnina.
f Wasihington er sagt, að John
son forseti hafi vísað tillögum
Hanoi-stjórnarinnar á bug af
persónulegum ástæðum, enda
hafi svo virzt sem utanríkisráðu
neytið gæti sætt sig við Varsjá
sem fundarstað. Það sem John-
son er sagður óttast er, að Norð-
ur-Vietnamar reyni að láta líta
út fyrir, þegar viðræðurnar fari
fram ,að samið verði um upp-
gjöf Bandaríkjamanna. í þessu
samhandi er bent á undirbún-
ingsviðræðurnar um frið í
Kóreu, en þá voru bandarísku
fulltrúárnir neyddir til að aka
við fulltrúa Hanoi-stjórnarinnar
öllum enn í fersku minni. Deil-
an um fundarstaðinn er því sál-
fræðilegur ósigur fyrir Johnson
og ef Norður-Vietnamar stinga
upp á París eins og margir telja,
vinna þeir mikinn áróðurssigur.
Erfitt væri fyrir Bandaríkja-
menn að vísa París á bug, þar
sem hér er um að ræða höfuð-
borg landSins, sem er vinsamlegt
Bandaríkjunum að minnsta
kosti á ýfirborðinu, en svo mikil
er tortryggni þeirra í garð de
Gaulles forseta, að fáa staði
eiga þeir eins erfitt með að sætta
sig við.
Prófkosningar
í Indiana 7. maí
ÞESS verður væntanlega ekki
langt að bíða, að Hubert Hump-
hrey varaforseti gefi kost á sér
sem forsetaefni Demókrata-
flokksins. Ovissa sú, sem nú rík-
ir í bandarískum stjórnmálum
vegna ákvörðunar Johnsons for
seta um að gefa ekki kost á sér,
væntanlegra viðræðna um Viet-
namstríðið, morðsins á dr. Mart
in Luther King og óeirðanna
sem það hafði í för með sér ger
ir það að verkum, að aðstaða
Humphreys er allgóð, að
minnsta kosti mun betri en fyr-
ir hálfum mánuði þegar fyrst
var farið að tala um að hann
gæfi kost á sér.
í landbúnaðarhéruðum ríkisins.
Framboðsfrestur er útrijnninn
svo að Humphrey verður ekki í
kjöri, en í þessum forkosning-
um heyja Robert Kennedy og
Eugene McCarthy fyrsta einvígi
sitt. Kennedy hefur dregið til
sín mikið fylgi frá MeCarthy, en
stuðningsmenn McCarthys
segja, að Kennedy hafi gengið
illa að tryggja sér stuðning
hinna mörgu stúdenta, sem
fylgt hafa McCarthy að málum,
en þeir bera Kennedy það á
brýn að hann sé tækifærissinni.
Robert McNamara, sem lét af
störfum landvarnaráðlherra í
stjórn Johnsons fyrir sex vikum,
hefur lýst yfir stuðningi við
Kennedy, og Larry 0‘Brien,
póstmálaráðherra, sem skipu-
lagði kosningabaráttu John
Kennedys 1960 ,hefur sagt af sér
og mun væntanlega ta'ka að sér
að skipuleggja kosningabaráttu
Bob Kennedys.
Johnson forseti hefur hafið sig
upp yfir kosningabaráttuna, en
sá möguleiki er alltaf fyrir
hendi, að reynt verði að fá hann
til að gefa kost á sér á lands-
fundi demókrata í Ghicago í
ágúst. Bf hann neitar að verða
við slíkri ósk liggur beinast við
að ætla að hann styðji Hump-
hrey varaforseta. Humphrey
vekur litla hrifningu meðal kjós
enda, ekki sízt vegna hollustu
sinnar við Johnson á undanförn
um árum, en ef ástandið í Viet-
Gunnar Jarring og Mahmoud Riad, utanríkisráðherra Egypta, er þeir ræddust við í síðustu
viku.
undir hvítum fánum til fundar-
staðarins, Kaesong, sem var bak
við víglínur kommúnista.
Einnig er talið hugsanlegt, að
hin ákveðna aflstaða forsetans
eigi rætur að rekja til þess, að
í fyrrasumar tókst honum að fá
Kosygin, forsætisráðherra
Rússa, ofan af þeirri kröfu sinni
að viðræður þeirra færu fram í
New York, þar sem hann var
staddur, og fékk hann til að fall
ast á, að þeir hittust í Glass-
boro, sem er miðja vegu milli
New York og Wasihington. Sagt
er, að forsetinn hafi alltaf verið
hreykinn af því að hafa fengið
Kosygin til að ganga að þessu.
Forsetinn hefur sætt harðri
gagnrýni heima fyrir vegna af-
stöðu sinnar ,enda eru yfirlýs-
ingar hans um að hann sé reiðu
búinn að senda fulltrúa sína
hvert á land sem er til að ræða
Hið breytta ástand í banda-
rískum stjórnmálum getur einn
ig haft það í för með sér að
reynt verði að fá Rockefeller,
ríkisstjóra í New York, til þess
að gefa kost á sér sem forseta-
efni repúblikana. Frjálslyndir
menn í flokknum óttast að sag-
an frá 1960 endurtaki sig og
telja að Rockefeller sé sigur-
stranglegri en Nixon. Einnig
vilja þeir útiloka að Ronald
Reagan, ríkisstjóri í Kaliforníu,
verði valinn forsetaefni á sama
hátt og Barry Goldwater, skoð-
anabróðir hans, fyrir fjórum ár
um.
Næstu forkosningar fara fram
í Indiana, sem er eitt miðvest-
urríkjanna, en þar eru iðnaðar-
borgir þar sem sambúð kynþátt
anna er alvarlegt vandamál.
íhaldssemi og einangrunar-
hyggja standa á gömlum merg
nam og heima fyrir í Banda-
ríkjunum versnar ekki til mik-
illa muna á næstu mánuðum,
má gera ráð fyrir að hann hafi
talsverða möguleika.
Vill Nasser viðrœður?
ÞRÁLÁTUR orðrómur Jiefur
verið á kreiki um það í Amm-
an, að viðræður hefjist senn
milli Jórdaníumanna og ísraels-
manna. Samkvæmt þessum
fréttum hefur Gunnar Jarring,
sáttasemjari Sameinuðu þjóð-
anna, afhent jórdönsiku stjórn-
inni vissar tillögur frá ísraelsku
stjórninni og það á að hafa kom
ið fram í viðræðum Jarrings við
jórdönsku stjórnina að banda-
ríska stjórnin beiti nú áhrifum
sínum til þess að fá ísraelsmenn
til að sýna meiri samningalip-
urð.
Þessi mynd var tekin þegar Johnson forseti lagfærði á sér
gleraugun áður en hann hélt fund með blaðamönnum í síð
ustu viku.
Einnig hefur það orðið til að
auka bjartsýni manna, að marg-
ir telja, að Nasser forseti hafi
veitt samþykki sitt til þess að
Hussein konungur hefji viðræð-
ur við ísraelsmenn seinast er
þeir leiðtogarnir ræddust við í
Kairó. Einnig á Nasser að hafa
sagt Gunnari Jarring að hann
mundi fallast á viðræður milli
Jórdaníumanna og ísraelsmanna
gegn því skilyrði, að öll Araba-
löndin telji lausn er finnist á
deilunni um Jerúsalem viðun-
andi.
Talið er, að Nasser hafi sagt
Hussein konungi að hann væri
ekki í aðstöðu til að veita Jórda
níu þá hernaðaraðstoð sem land
ið þarfnaðist vegna endurtek-
inna árása ísraelsmanna þar
sem það gæti leitt til styrjaldar,
sem Jórdaníumenn væru óundir
búnir. Sagt er, að Nasser hafi
ráðlagt Hussein konungi að gera
það sem hann telji landi sínu
fyrir beztu.
Rússar og
T ékkóslóvakía
MIÐSTJÓRN sovézka kommún-
istaflokksins mótaði á fundi sín-
um í síðustu viku afstöðu sína
til breytinganna í Tékkóslo-
vakíu og ræddi leiðir til að halda
í skefjum eða draga úr áhrifum
þessara breytinga í öðrum Aust-
ur-Evrópulöndum.
Tékkar hafa lagt á það
áherzlu, að breytingarnar í inn-
anlandsmálum þeirra feli alls
ekki í sér að þeir muni segja sig
úr Varsjárbandalaginu eða snúa
baki við Rússum. En sovézkir
leiðtogar *ru alvarlega uggandi
vegna þess, að næstum því allir
þeir valdamenn Tékkóslóvakíu,
sem þeir þekktu og treystu, hafa
verið settir af og í stað þeirra
skipaðir ungir menn ,sem fæstir
hafa nokkur tengsl við Sovétrík
in.
I síðustu viku gat Pravda
mjög stuttlega um hinn merka
fund í miðstjórn tékkneska
kommúnistaflokksins þar sem
samþykktar voru breytingar í
frjálslyndisátt. Blaðið skýrði frá
þessu eitt sovézkra blaða og
viku eftir að fundurinn var
haldinn, en öll blöðin birtu
dálk eftir dálk af lofgerðum
um hina nýju: stjórnarskrá
Austur-Þjóðverja.
Mál og menning
endurútgefur Pan
— í þýðingu Jóns Sigurðssonar trá
Kaldaðarnesi
ÚT er komin í annarri útgáfu
’slenzkri skáldsaga Knut Ham-
suns „Pan“. Mál og menning gef-
ur út bókina í þýðingu Jóns Sig-
urðssonar frá Kaldaðarnesi.
„Pan“ kom út í Noregi árið
1894, en áður hafði Knut Ham-
sun meðal annars samið skáld-
sögurnar „Sultur", sem Jón Sig-
urðsson hefur einnig ísienzkað,
og „Mysterier“.
Á kápu nýju útgáfunanr segir
m.a.: „Pan var tekið með mikilli
hrifningu bæði í Noregi og í öðr-
um löndum; lýrik þessa skáld-
verks og náttúrudýrð og óskert
sjón á sjalfræði mannlegra
ástríðna var opinberun hinni
ungu kynslóð og mælt var að
með þessari bók hefði höfundur-
inn fundið töfraland skáldskap-
ar síns .... íslenzkun Pans (er)
ekki síður bókmenntalegt full-
komnunarverk en frumsmíðin.
Hér er ekki um neina venjulega
þýðingu að ræða heldur skáld-
lega sköpun, þýðandinn endur-
skapar á sinni tungu verkið sem
hann þýðir, en raunar af fullum
trúnaði við frumritið. Varla hafa
margir íslenzkir höfundar á tutt-
ugustu öld ritað jafn göfugan
stíl, og þó svo einfaldan og sjálf-
sagðan, sem Jón Sigurðsson frá
Kaldaðarnesi, „þessi doktor og
meistari íslenzkrar tungu“, eins
og Halldór Kiljan Laxness kall-
aði hann einhverntíma. Honum
var léð slík list, að hann þurfti
ekki á að halda nema hinum ein-
földustu og alþýðlegustu orðum
til þess að mál hans yrði að dýr-
um skáldskap“.
í formála nýju útgáfunnar
segja útgefendur m.a.: „Um leið
og Mál og menning stuðlar að
því að gera einn frábæran kjör-
grip norrænna bókmennta að al-
þýðueign á íslandi, vilja for-
ráðamenn félagsins heiðra minn-
ingu Jóns Sigurðssoar frá Kaid-
aðarnesi og votta honum þakk-
læti með endurútgáfu þessarar
bókar“.