Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 14

68
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Crúsk:
íslenzk skáld i framandi mold
v.
Sighvatur Þórðarson
hvílir í Selju
ÞÓRÐUR Sigvaldaskáld hafði verið
með Ólafi konungi helga fyrr, þá er
hann var í hernaði. Sighvatur hét son-
ur Þórðar. Hann var að fóstri með
Þorkeli á Apavatni á íslandi. Sighvat-
ur þótti seinlegur maður í uppvexti.
I Apavatni er fiskveiði mikil. Þar var
á vist með Þorkatli Austmaður nokk-
ur, vitur maður og dæmafróður. Þeir
sátu á ísinum og sá fram koma mikinn
fisk og fagran og gátu eigi veiddan.
Þá bað Austmaður Sighvat fara á
vatnið og bjó til veiðarfæri hans, því
að honum líkaði til Sighvats vel. En er
Sighvatur hafði litla stund setið, þá
dró hann þann hinn fagra fisk, og er
menn komu heim, var soðinn fiskur-
inn. Þá mælti Austmaður, að Sighvat-
ur skyldi eta fyrst höfuðið af fiskin-
um, og kvað þar vit hvers kvikindis
fólgið. Sighvatur át höfuðið og allan
fiskinn og kvað þá vísu.
Upp frá því varð Sighvatur skír
maður. Hann fór utan og gerðist hirð-
skáld og höfuðskáld Ólafs konungs
Haraldssonar. Um Sighvat er það sagt,
að hann var ekki hraðmæltur maður
i sundurlausum orðum, en skáldskapur
var honum svo tiltækur, að hann mælti
af tungu fram svo sem annað mál.
Konungur var vel til hans og mat
hann umfram aðra menn, gerði hann
að stallara sínum og lét hann fara
sendiferðir með einkaerindum sínum.
Konungur sýndi honum og þá virð-
ingu, að halda dóttur hans undir
•kírn, en Sighvatur launaði það með
því, að halda syni konungs undir skírn
og gefa honum nafn. Það var Magnús
konungur góði.
Eitt sinn fór Sighvatur vestur um
haf og var með Knúti ríka í Englandi
og orkti um hann drápu, þar sem í var
þetta stef: „Knútur er und himnum
höfuðfremstur jöfur“. Þetta mislíkaði
Ólafi konungi og var hann afundinn
við Sighvat er hann kom til Noregs.
Mun og ekki hafa verið sparað að
rægja Sighvat við kónginn, því að
öfundarmenn átti hann marga. En með
vizku sinni og skáldskap tókst Sighvati
brátt að komast í hina sömu kærleika
við kónginn Og áður.
Sighvatur var í orlofi þá er Ólafur
konungur flýði land. Næsta ár gekk
hann suður til Rómar. En er hann var
á leið sunnan um haustið og var kom-
inn norður í Alpafjöll, þá frétti hann
fall Ólafs konungs á Stiklarstöðum.
Var honum það hinn mesti harmur og
þóttist hann aldrei bíða þess bætur að
hafa misst svo góðan lánardrottinn.
Gerðust menn og til þess að émæla
honum fyrir það, að hann hefði svikið
Ólaf konung og ekki verið með honum,
er hann þurfti helzt manna við. Fell
Sighvati það þungt og orkti nokkrar
vísur er sýna það. En nú þóttust öfund-
armenn hafa í fullu tré við hann og
fóru að hallmæla skáldskap hans og
segja „að hann hefði eigi orkt rétt að
máli“. Þá orkti Sighvatur:
Munu, þeir es mestar skynjar
munvogs Dáins kunnu,
síður að Sighvats hróðri
svinns braglöstu finna.
Sighvatur komst og aftur til virð-
ingar. Hann var einn þeirra er fylgdu
Magnúsi konungi til ríkis í Noregi.
Magnús var ógætinn og refsingasamur
fyrst og kom svo að bændur víða um
land kurruðu og var búið við innan-
lands ófriði. Þá gengu 12 vinir konungs
á málstefnu og samdist svo með þeim,
að einn maður skyldi segja konungi
kurr þenna, og varð Sighvatur fyrir
valinu. Þá orkti hann „Bersöglisvísur",
er halda munu uppi nafni hans meðan
íslenzk tunga er töluð. Flutti hann
konungi kvæðið, en svo brá við að
konungur var allur annar maður síðan,
gerðist vinsæll og ástsæll af öllu lands-
fólki og var fyrir það kallaður
Magnús hinn góði.
Sighvatur var eigi aðeins höfuðskáld
þeirra feðga Ólafs og Magnúss, hann
var einnig fremstur íslenzkra skálda á
sinni tíð. Hefir varðveizt mikið af
skáldskap hans: Bersöglisvisur, Vík-
ingavísur er hann kvað um hernað
Ólafs konungs Tryggvasonar, Nesja-
vísur, Austurfararvísur, Vesturfarar-
vísur, Flokkur um Erling Skjalgsson,
kvæði um Ástríði drottningu, Knúts-
drápa, erfidrápa um Ólaf helga, brot
og lausavísur margar.
Þegar Sighvatur lagðist banalegu
sína, dreymdi hann Ólaf konung og
bauð konungur honum með sér að fara
og kvað á dag, nær hann mundi á móti
honum koma. Þá var Sighvatur stadd-