Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1948, Blaðsíða 5

Gamla kirkjan í Aðalstræti, sem
átti að verða démkirkja
Kirkjan við Aðalstræti eftir teikningu Sæm. Holms 178!). A—B.
Kirkja og kirkjugarður. C kálgarður. D bæarhús. E Móhús. F Smiðja.
G Litunarhús. II Skenuna. M Fjós.
ALDRAÐUR Reykvíkingur, greind
ur maður og fróður, hitti mig hjer
um daginn í Austurstræti og segir:
„Á jeg ekki að sýna þjer gömlu
kirkjuna, sem hjer var áður en
dómkirkjan var bygð? Hún stendur
hjerna skamt frá okkur.“
Mjer bótti þetta stórtíðindi Ef
gamla kirkjan var enn uppi stand-
andi, þá hlaut hún að vera elsta
húsið í bænum.
Við gengum niður í Kolasund.
Þar benti hann mjer á húsið, þar
sem Veggfóðrarinn verslar og sagði
ið þetta væri gamla kirkjan Jeg
spurði hvaða sannanir hann hefði
fyrir þessu.
„Einar Jónsson snikkari sagði
mjer frá þessu þegar jeg var ungur.
Og jeg veit ekki betur, en að það
væri þá almannarómur í bænum.
Auk þess segir Gröndal einhvers
staðar frá þessu,“ sagði hann.
Jeg fór að leita í skrifum Grön-
dals og í greininni „Reykjavík um
aldamótin,“ sem birtist í Eimreið-
inni, fann jeg þettu:
„Dómkirkjan.... var áður úr
timbri. og er sagt að sú kirkja sje
nú vöruhús það hið mikla, er stend
ur í garðinum á bak við Hótel
Alexandra.“
Gröndal var fæddur tuttugu og
sjö árum eftir að gamla kirkjan
hvarf og kom ungur hjer til Reykja
víkur. Og á þeim árum hafa aað-
vitað allir bæarmenn vitað hvað
um kirkjuna varð. Mjer þótli því
líklegt að hann færi lijer með rjett
má! þótt hami taki ekki dýpra i ái-
1 nm 611 S6213 61' £3írt V
o qv- ovs 2.16Ír’ir I-Tcts1
Alexandra, er Hafnarstrætr 16. Það
var bygt 1792, eða fáum árum áður
en dómkirkjan væri fullger. Var
bað fyrst nefnt „Jóska húsið“
vegna þess að það voru kaupmenn
frá Fanö, sem bygðu og' versl-
uðu þar. Gat svo sem vel verið að
bá hefði vantað vörugeymsluhús og
þess vegna keypt kirkjuna og sett
hana niður í garðinn, sem þá var
fyrir sunnan húsið, einmitt á þeim
stað, þar sem Veggföðrarinn versl-
ar nú.
Jeg átti tal við fleiri menn og
sumir þeirra höfðu heyrt að þetta
hús væri gömul kirkja. Jeg fekk
íróða menn til að skoða það, og
þeir sögðu að byggingarlagið væri
slíkt að það heiði vel getað verið
kirkja áður. Auk þess má sjá á við-
urn, að húsið’er orðið fornt. Staí-
gólía fjoldi er hinn sami og vai t
pomlu Víkurkirkiu- .Ali virtist bv1
fcGudíi iíl þecs 3c rr*urvv*’ ee^1 ^ uit1
húsið væri rjett. Og þá fór jeg að
leita í Þjóðskjalasafni að sönnun-
um fyrir því.
Jeg fann ao lokum sannanir fyrir
bví hvað um kirkjuna varð. Og þær
sýndu mjer hve varlega skal mumi-
mælum treysta, jafnvel þótt ekki
sje um að ræða eldri alburði en þá,
er sjónarvottar gátu skýrt núiif-
andi mönnum frá. En úr því að jeg
var farinn að rannsaka þetta mál,
þá safnaði jeg um leið drögum að
sögu seinustu Víkurkirkju, í þeirri
von að einhverjum þætti fróðlegt
að vita hvernig hún var.
w
FYR á öidum þurfti það ekki að
standa trúnni fyrir þrifum hjer á
Seltjarnarnesi, að kirkjukostur
væri ónógur. Þá var kirkja að Nesi
við Seitjörn, kirkja i Vík, kirkja í
Laugarnesi, hálfkirkja í Engey og
klausturinrkia í Viðey.
Eílaust er tahð að kirkja haíi
verið rfcist í Vík um eða rjfctt fcttir