Lesbók Morgunblaðsins - 23.10.1949, Blaðsíða 16
476
LESBÓK MORGUNBL A.ÐSI NS
Skjágluggar
Þeir voru venjulega mjög litlir, stund
um lítið stærri en mannslófi. Voru þeir
þannig gerðir, að trjegjörð var beygð í
hring og þar yfir var líknarbelgur þan-
inn og út yfir hringinn á alla vegu.
Stundum var og gerður rammi, aflang-
ur eða ferhyrndur, og þar á var belg-
urinn þá látinn og náði hann út yfir
rammann öllum megin. Síðan var skján
um smeygt í þekjugatið, sem hann var
látinn vera mátulegur í. Skæða óvini
átti skjárinn, þar sem stormurinn var,
sem oft kipti líknarbelgnum út og inn,
þangað til hann rifnaði, og þá eigi síður
köttinn, sem endurgalt þá óvirðing, sem
honum var oft sýnd, að loka hann úti
jafnvel í hreggi og stormi, með því að
klóra sig inn um skjáinn. En kvenfólkið
var jafnan við þessu búið og fljótt til
að græða meinið, með því að láta nýan
belg á skjáinn. Þurfti hvert heimili að
hafa nægar líknarbelgsbirgðir, en það
var sjálfsögð skylda fjóskonunnar, að
hirða og hreinsa belginn, þegar kýrin
bar, ef hún vildi halda þeim einkarjett-
indum að fá garnaostinn úr kálfinum.
(Þork. Bjarnason).
Fyrir 30 árum
var dönsk skonnorta, sem „Ami“ hjet
á leið frá Danmörku til íslands og átti
að koma fyrst til Flateyar. Þar átti að
skifta um skipshöfn og voru þeir, sem
við skipinu áttu að taka, komnir til
Flateyar, en ekki kom ,,Ami“. Hún
hafði vegna strauma, vinda eða ljelegr-
ar siglingakunnáttu — eða af öllu bessu
samtímis — hrakist norður í höf og
lenti í hafís úti fyrir landi, sem skips-
menn heldu að væri Island, en var
Grænland! Skipið brotnaði í ísnum, en
skipverjar komust á land, rjett fyrir
sunnan Sermilikfjörð í Angmagslik-
hjeraði. Sjer til mikillar undrunar rák-
ust þeir þar á Eskimóa — og þá 'yrst
fór þá að gruna hvar þeir væru niður
komnir. Eskimóar aumkuðust yfir þá
og fluttu þá til Angmagsalik. Vildi þá
svo til, að þar var norskt selveiðaskip
og komust dönsku sjómennirnir heim
með því.
Úr gamalli hjónavígsluræðu
Sá mikli og stóri ósiður tíðkast á voru
landi, íslandi, að hver dóninn keppist
SIGLUFJÖRÐUR. — Oftast er talað um Siglufjörð í sambandi við síld og síld-
veiðar. En nú er aðallega talað um hann í sambandi við hið frækilega björg-
unarafrek, er Siglfirðingar hrifu 18 menn á færeyska fiskiskipinu „Havfruen"
úr dauðans kverkum, þar sem skipið var að brotna í brimgarði undir háum
sjávarbökkum. Annað er líka merkilegt í sambandi við þessa björgun, að hún
hefði sennilega ekki tekist. ef ekki hefði verið kominn bílvegur yfir Siglufjarð-
arskarð. Það mannvirki hefur nú borgað sig.
við að eiga barn, eins og börnin væri
sá þarfasti hlutur, sem menn geta ekki
án verið, svo sem góður hestur eða
snemmbær kýr. Ó, þú Ásdís, sem fallið
hefur með þeim argasta þræl og skelmi,
sem uppi hefur fundist nú í nálægar
aldir, og það ekki einu sinni heldur
tvisvar, og þó ljestu ekki þar með búið,
heldur felstu nú í þriðja sinn með þín-
um tilvonandi eiginmanni, Indriða Hall
grímssyni, sem er af góðu fólki kom-
inn (og varla þó það). En þó nógur sje
auðurinn og velmaktin í Kolmúla, þá
er þó einn lösturinn sem spillir öllum
kostunum, að þið eruð bæði heimsk og
illa vanin.
Sjera Þórður í Revkholti
átti í brösum við sóknarfólk sitt. Sú
er sögn, að eitt sinn er hann hafði verið
kærður fyrir biskupi, þá hafi biskup
komið að honum óvörum í kirkju, þar
sem hann var að messa, og haft með
sjer prófast og sýslumann. Er mælt að
sjera Þórði hafi þá orðið þetta að orði:
— Hver er sá dýrmætasti hlutur í heimi
þessum? Jeg svara mjer sjálfur: Það er
tólgin. En tvennslags tólg er til; aðra
fleytum vjer af mör sauða vorra og það
er sú betri; hina fleytir andskotinn af
börnum vantrúarinnar og steypir úr
henni tvö kerti, til að hafa þau til ásteyt
ingar í heilagri kirkju.
Heimreið að Grími amtmanni
Fyrir 100 árum (1849) gerðu skag-
firskir bændur heimreið að Grími amt-
manni á Möðruvöllum, sem frægt er
orðið. Um það segir svo í Brandsstaða-
annál: — Ýmis fundahöld byrjuðust nú
um alt land. Kom það út af alþingunum
og væntanlegri stjórnarbót, með henni
fylgjandi miklum, breytingum. Skag-
firskir heldu 3 sjerstaka, þó allfjöl-
menna, en meðfram heimulega fundi
úti, á Kalláreyrum og við Vallnalaug
og á Gljúfuráreyrum. Út af þeim kom
sú nafnfræga norðurreið til Friðriks-
gáfu, þess erindis að ráða amtmanni
Grími (ekki af dögum) með alvörusvip
og upplestri á litlu skjali til að segja af
sjer embættinu án frekara umtals, því
hann var orðinn Norðlingum leiður fyr-
ir ýmsa úrskurði, háttsemi og ógeðfelld
ar viðtökur manna, en litlu síðar dó
hann. Meintu sumir af hugarangri eða
drykkjuskap, af hverjum hann var bú-
inn að skemma sál og líkama. Mann-
fjöldinn var um 50 manna úr Skaga-
firði, og nokkrir bættust við fyrir norð-
an heiði.
Skálholtskirkja
Þegar kirkja í Skálholti var bygð á
16. öld var allur viður til hennar feng-
inn í Noregi — í skógi, sem Skálholts-
staður átti þar.