Lesbók Morgunblaðsins - 08.07.1945, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 08.07.1945, Blaðsíða 1
I iJnjn (ei^Lit' JoLaiSou mmntailióíal rennan: Nótt hinna þinglausu ára 1800 — 1845 ALÞING ið nýja! Það minnir á, að til liaí'i vcrið annað Alþing — hið íorna. Verður vart skilmerki- lega.sagt frá stoi'nun ins nýja þings öðruvísi en rek.ja tildrög hennar, og fer þá vel á^því að minuast i'ám orðum ins forna þings. hvernig á því stóð að festin slitnaði. Alþing ið forna afnumið. SlÐUSTU áratugi 18. aldar var Alþing orðið landsfólkinu lítilsvirði. Því lengra sem leið á öldina, því minni varð sókn til þingsins, Lög- rjettan hjelst og yfirrjetturinn. og þar voru birt lög. — Sá maður. sem barðist mest allra Islendinga fyrir gerbreytingu á inni fornu skipun kirkjustjórnar. rjettarfars og skóla- mála, eftir Móðuharðindin, var Magnús Stephensen lögmaður. Á jólaföstu 3799 (12. desbr.) skipaði konungur fjóra menn í nefnd til þess að seinja skýrslur um skóla- mál og rjettarfarsástand á ísiandi og gera tillögur til hagkvæmrar framtíðarskipunar á þeitu málum. Nefndarmenn voru þessir: Stefán amtmaður Thorarensen, Joachim Christian Wibe, amtmaður íjVestur amtinu. Magnús lögmaður Stephen- son og Grímur jústizráð Thorkelín leyndárskjalavörður (Lovsamling for Island VI, 411—415. Kaneellíið skrifar Magnúsi Steph- ensen brjef 7. júní 1800, þar sem það tilkynnir honum, að konungur hafi G. s. mán. fallist á, að stofnað- tir verður landsyfirrjettur á íslandi, og skuli hann koma í stað yfir- rjettarins og lögþinganna og vera í sem nánustu samræmi við stifts- yfirrjettina í Noregi (Lovs. VI, 445—447). Tilskipun utn landsyfirrjettinn er gefin út 11. júlí 1800. Þar er tekið fram, að yfirrjetturinn og lögþingin á tslandi skuli vera afnumin, og í stað þeirra stofna alménnan yfir- rjett fyrir land alt. er nefnast skuli landsyfirrjettur. Þar á cftir kemur þessi málsgrein: ,.Einnig skal Al- þing ,við Öxará vera afnumið“. — Þannig var Alþingi ið forna, eða lögþingið, (Lovs VI. 4G4—473) eins og það var nefnt síðasta áfangann, úr sögunni, þegar nítjánda öldin rann úr djúpi tímans. Drýgstan þáttinn í allri þessari skipan . um aldamótin 1800 átti 'Magnús Stephensen, er nú varð æðsti dómari ins nýja rjettar. Ekki veröur vart mlkils saknaðar meðal Islendinga útaf afnámi Al- þingis. ,og var þess varla að vænta,, slíkur svipur sem það var orðinn h.já sjón fyrri tíma. Sr. Jón Hjaltalín lætur getið þessa atburðar í Tíðavísum sínum um 18. öldina: ,.Alþingi frá Öxará. • ofan í Reykjavíkurstað, flutti hún, og fjekk sv.o jiá fornri venju umturnað. ✓ Lögrjettuna lagði af, laga stytti mæliþráð, yfirrjett einn aftur gaf. assessora og justizráð“. Erfiðir tímar. ERFIÐLEIKARNIR visu f.jall- háir í fang íslendingum á fyrstu áratugum 19. aldarinnar. Árferðl var öðrum þræði rnjög slæint. styrj- öhl, sem ,hafði í för með sjér vöru- skort, A’egna nær því stöðvaðra við- skifta landa milji, rán og annað ofbeldi útlendinga (þ. á. m. .Jörgen- sens-ófögnuðurinn), og allskonar niðurlægingu. Fjárhagslegt tjón leiddi af ófriðnum, m. a. vegna ríkisgjaldþrotsins danska, óg kom. i

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.