Lesbók Morgunblaðsins - 25.03.1945, Blaðsíða 1
12. tölublað. Sunnudag'ur 25. mars 1945. XX árgangur.
U»fald«rpr«iUmlð>* t .4
ÍSLENSK LEIKLIST ER ALDAGÖMUL
— Athuganir Lárusar Sigurbjörnssonar —
LÁRUS SIGURILJÖRNSSON rit-
liöfundur hefir unnið niikið að
rannsóknum á gömlum leikritum,
íslenskuni.
Fyrir nokkru átti jeg tal um
]>essi mál við Lárus og sýndi hann
jnjer þá hið mikla safn íslenskrá
leikrita, sem hann á. líyrjaði hann
að safna handritum af íslenskum
leikritum árið 1927 og viða að sjer
fróðleik varðandi leikritasýningar
hjer. Er jeg spurði hann að því,
hvað hefði vakið áhuga hans á rann
sóknum þessum, skýrði hann svo
frá:
,,Það var fvrst er jeg las um ]>essi
‘mál í ritum þýsku rithöfundanna
Foestions og Carl Kiichlers um s-
lenska leiksögu að jeg tók að
kynna mjer það. sem skrifað hefir
verið um íslenska leiklist. Þá sá jeg
að menn greindi á um marga hluti,
sem jeg áleit, að engum ágreiningi
iþyrfti að valda. Til þess að fá úr
því skorið, hver hefði á r.jettu að
standa í einstökum atriðum, þá
fór jeg að grúska í ýms handrit.
sem gejrmd eru hjer í Landsbóka-
safninu. En í þessum efnum, sem
öðrum, er þar óþrjótandi lind fróð-
Jeiks.
Fann jeg þá fljótt m. a., að
Poestion hafði að sjálfsögðu aldrei
Fyrsta „leikendaskráin‘‘ frá Hóla-
vallarskóla með hendi Sigurðar
Pjeturssonar, sýslumanns.
lesið mikið af þeim leikrituiti. sem
jhaiin hafði þó skrifað um. Jafnvel
ekki leikrit sjei'a Snorra Björnsson-
ar á Jliisafelli. Sperðil, sem Snorri
hefir samið í kringum árið 1760.
Segir Poestion, að persónur í leik
þessum s.jeu aðeins tvær, en þegar
jeg fór að athuga eigin handrit
sjera Snorra, þá sá jeg strax, að
persónur leikritsins eru sjö. Sami
höfundur segir ennfremur, að leik-
rit þetta sje einskis virði, en jeg
]ít svo á, að þar hafi hantt á röngu
að standa, því að í leikriti þessu
er m. a. mikilsverð og merkileg
þ.jóðlífslýsing frá þessum tímum,
einkum um flökkumenn, hætti þeirra
og landshornaflakk allt. 1 þessu
leikriti koma einnig fram einustu
leyfarnar, sem varðveittar eru af
skólapiltaleikjum úr Skálholtsskóla
fyrir 1760, þegar frá eru talin hand-
ritin af „Skraparotsprjedikun“ sem
er ræða ,,biskups“ úr skólapiltahópi,
haldin á svokölluðum „Herranótf-
um‘ ‘.
„Margir hafa litið svo á“. sagði
Lárus, ,,að skólapiltaleikirnir í Ilóla
vallarskóla á síðustu árum 18_ ald-
ar, s.je upphaf að Jejkritaflutningi
hjer á Jandi, en í því efni hefi jeg
‘komist á aðra skoðun. Einkennilegt
væri, ef allur leiki'itaflutningur á
íslandi ætti rót sína að rekja til,
skólapiltaleikjanna einna, enda eins
dæmi í leiklistarsögu siðaðra þjóða.
Sannleikurinn er sá að skólapilta-
leikritin eru aðeins áfangi í leikrita-
sögu vorri.en að vísu þýðingarmikill
áfangi, þar sem þeir tengja saman
Jeiklist nútíðar og fortíðar. 1 upp-
haflegri mynd sinni birtist leiklist-
in í skólum landsins á svokölluðum
„Ilerranóttum" í Skálholtsskóla,
sem voru ven.julega haldnar á haust-