Morgunblaðið - 24.08.1945, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 24.08.1945, Blaðsíða 2
o MORG CNBLi AÐlÐ Föstudagu 24. ágúst 1945 Berklarannsóknin: (j>4 af rúmlega 43 Jaúsund t búum reyndust sjúkir Sigurður Thorkcius skólastjórí lokhr minningarorð DERKLARANNSÓKNINNI hjer í bænum er senn lokið. Er aðeins eftir að skoða á 4. hundrað manns, sem ekki hefir náðst til sökum fjar- veru. Rannsóknin hefir geng' ið vel í alla staði '02 liggja nú fyrir bráðabirgðatölur um árangur rannsóknarinn- ar. Sigurður Sigurðsson berklayfirlæknir, dr. med. Gunnlaugur Claessen og Óli Hjaltested læknir hittu blaðamenn í gærmorgun, þar sem Sigurður yfirlækn- ir gaf bráðabirgðaskýrslu sína, og fer hún hjer á eftir: Þeir, sem rannsóknin náði til. Berklarannsókn í Reykjavík er nú nálega lokið. Hefir verið getð bráðabirgðaathugun á ár- angri hennar. Alls hafa verið rannsakaðir 43196 manns, eða 94,2 % íbúanna, ef miðað er við síðasta manntal. 2484, eða 5)4%, þeirra, sem manntalið tók til, komu ei til rannsóknarinnar af eftirtöld- um ástæðum: 1) Börn á 1. ári 740. Þau voru eigi boðuð, þar sem berklasmit un svo ungra barna hefir ná- lega altaf í för með sjer alvar- lega berklaveiki. Yar allsstaðar gengið úr skugg5 um, að börn- in væru eigi haldin þessum sjúkdómi. 2) Fjarvcr^ndi um lengri tíma voru 705. 3) Burtfluttir 513. 4) Farlama 321. Dvöldu þeir flestir eða lágu í heimahúsum. Voru margir rannsakaðir þar af læknum og rannsóknir á upp- gangi framkvæmdar allstaðar þar, sem ástæða þótti til. 5) Veikir 62, dvöldu ýmist í sjúkrahusum eða á heimilum sínum. Var reynt að ganga úr skugga um að þeir væru eigi haldnir berklaveiki. 6) Dánir frá síðasta mann- tali 143. Hefir því fram til þessa náðst til 99,6% a’f öllum íbúum bæj- arins, ef miðað er við síðasta manntal. En þar sem fólki hef- ir eitthvað fjölgað í bænum síðan það var tekið, má búast við að fleiri fáist til •rannsókn-. ar en manntalið greinir. Telst svo til að enn vanti á 4. hundrað manns. Eru það nær eingöngu sjómenn, ©g verður reynt að rannsaka þá, jafnskjótt og þeir koma til bæjarins, að likindum í lok séptembermánaðar. Innan við 20 manns hafa hliðrað sjer hjá að koma til rannsókparinn- ar. Munu einnig verða gerðar sjerstakar ráðstafanir til þess að þeir fáist rannsakaðir. Stóð í 4 mánuði. Rannsóknin hófst, eins og kunnugt er, um miðjan janúar- mánuð síðastl. Var henni að mestu lokið 19. maí, og stóð því rúma 4 mánuði. Áætlun þeirri, sem gerð var í upphafi, var fylgt í hvívetna. Langflestir voru rannsakaðir á Röntgen- deil Landsspítalans, eða um 31200 manns. Um 9500 börn Einir25voru með smit- andi berkla voru berklaprófuð í skólum og heimahúsum. Um 2000 rann- sakaðir á Berklavarnastöðinni. Á Landakotsspítala og með ferða-röntgentækjum, á Kleppi og Elliheimilinu um 500 manns. 986, eða 2,2%,.af hinum rann sökuðu voru endurboðaðir til rannsóknar á Berklavarnastöð- ina. Var þetta gert vegna þess, | Aðvörun Sil þetrra (sem hafa verið (berklarannsakaðir i SIGURÐUR SIGURÐS- i SON berklayfirlæknir, i lagði mikla áherslu á eft- i irfarandi í sambandi við i berklaranrtsóknirnar hjer 1 í bænum: i Rannsóknin sýnir aðeins i ástandið eins og það cr hjá § hverjum og einum þann § dag, sem hún fer fram. — i Berklaveikin er bráður i sjúkdómur. Því geta menn i smitast og sýkst stuttu eft- i ir að rannsókn hefir verið i framkvæmd. = Enginn má því láta slíka = rannsókn aftra sjer frá að l leita læknis í tæka tíð, ef i nokkurra einkenna sjúk- i dómsins skyldi síðar verða i vart. að annað hvort höfðu myndir þeirra mistekist eða eitthvað •þótt athugavert við þær. Árangur rannsóknanna. 25, eða Ó,5%0 hinna rannsök- uðu, reyndust hafa smitandi berklaveiki (13 karlar, 11 kon- ur og 1 barn). Var fólk þetta á öllum aldri og misjafnlega mik- ið veikt. Enginn vissi um sjúk- dóm sinn áður. Fór flest af þessum sjúklingum í heilsuhæli þegar í stað. 25, eða 0,5%o reyndust auk þess vera með virka berklaveiki í lungum, en voru eigi smitandi (7 karlar, 17 konur og 1 barn). 14 eða 0,3%c voru auk þess með berklaveiki í lungum, á því stigi að þeir verða fyrst um sinn undir mjög nákvæmu eft- irliti (4 karlar og 10 konur). Er því tala þeirra, er sjúkir hafa fundist við þessa rann- sókn, alls 64, eða 1,4'% hinna rannsökuðu. Aðeins 8 þessara sjúklinga voru lítillega kunnir Berklavarnastöðinni áður. Auk þess voru allmargir kvaddir til eftirlits stöðvarinn- ar framvegis. Var það einkum fólk, sem reyndist hafa gömul berklabris eða önnur einkenni sjúkdómsins frá fyrri tíma. Góð aðstoð. Telja má, að berklarannsókn in í Reykjavík sje með merk- ustu heilsuvarnaráðstöfunum, sem framkvæmdar hafa verið hjer á landi. Mjer er eigi kunn- ugt um að rannsókn, .sera nær til allra íbúa einnar borgar, hafi verið framkvæmd annarsstað- ar. Eiga stjórnarvöld ríkis og bæjar þakkir skilið fyrir þann áhuga og góða skilning, er þau hafa sýnt þessu málefni. Sjer- staklega starfsfólk Röntgen- deildar Landsspítalans, og þá einkum yfirlæknir dr. Gunn- laugur Claessen, fyrir það mikla og nákvæma starf, er þar hefir verið int af hendi. Án starfs- krafta og hins sjerstaklega góða útbúnaðar þessarar deildar hefði eigi verið hægt að fram- kvæma slíka ran-nsókn. Enn- fremur eiga miklar þakkir hjúkrunarkonurnar, sem gengu um bæinn myrkranna á milli í misjöfnu veðri og boðuðu fólk til rannsóknanna. Þá hefir alt starfsfólk Berklavarnastöðvar- innar lagt mjög að sjer á ýms- an hátt við rannsóknina. Þá mintist Sigurður yfirlækn ir á góða aðstoð þeirra Ólafs Geirssonar, læknis á Vífilsstöð- um, og aðstoðarmanns síns, Óla Hjaltested læknis. Að lokum vil jeg biðja yður að færa íbúum bæjarins sjer- stakar þakkir fyrir þann ó- venjulega skilning og áhuga, sem komið hefir fram hjá þeim í sambandi við þessa rannsókn. Án þessa skilnings íbúanna hefði rannsóknin verið áfram- kvæmanleg. Tel jeg, að þessa verði síðar minst sem vitnis- • burðar um góða mentun og raunsæi almennings varðandi vandamál daglegs lífs, og má að vissu leyti taka slíkt sem mælikvarða á menningarástand hverrar þjóðar. Annar dauðadóm- urfnn uppkveðfnn í Danmörku Kaupmannahöfn í gær. Frá frjettaritara vorum. í UNDIRRJETTI Kaupmanna hafnar var í dag kveðinn upp dauðadómur, annar í röðinni. Klagenberg Hipomaður var dæmdur til dauða fyrir að hafa ljóstrað upp um skemdarverk. Leiddi það til þess, að fjórir skemdarverkamenn voru tekn ir af lífi. I dómnum var lög- regluþjónn einn gagnrýndur harðlega. Hafði hann játað, að han-n hefði slegið fangann. Fyrsti dauðadómurinn, sem upp var kveðinn, verður lagð- ,ur fyrir hæstarjett í þessum mánuði. Ríkisstjórnin hefir ákveðið, að aftökurnar skuli framkvæma lögreglumenn, sem gefi sig fram til þess af frjálsum vilja. — Páll Jónsson. FUNDUM okkar bar fyrst saman í Mentaskólanum við stúdentspróf vorið 1922. Við- kynningin varð þá svo sem ehg in. Prófað var þá í fyrsta skifti í tveim deildum, máladeild og stærðfræðideild.Vorum við sinn í hvorri deildinni, en auk þess var hann utan skóla nemandi. Gamla stúdentamyndin sýnir hann í hópnum. Yfir fyrstu minningu'nni um Sigurð Thor- lacius er þá líka bjart og hlýtt eins og yfir öllum hópnum, sem þá var að leggja upp í ferðina, langa eða skamma. Slíkar end- urminningar eru í huganum sem grænka gróanda. Ferðin, sem Sigurður Thor- lacius átti fyrir höndum varð skömm, svo alltof skömm. Hann var að vísu veill heilsu framan af, en vinir hans hugðu, að hann hefði fengið sem næst fulla bót meins síns. Ókunn- ugum gat síst dottið annað í hug, en að þar gengi heill mað- ur að verki í hverju, sem hann tók sjer fyrir hendur. Dauðinn gerir ekki boð á undan sjer, og svo fór nú, að .vinum hans og samstarfsmönnum varð hverft við, er þeir frjettu lát hans að kveldi hins 17. þ. m. Var Sig- urður þá rjett rúmlega 45 ára að aldri, fæddur á Djúpavogi 4. júlí árið 1900. Ágætar ættir standa að Sig- urði. Foreldrar hans eru þau merkishjón, Ólafur Thorlacius, fyrrum hjeraðslæknir og Ragn- hildur Pjetursdóttir Eggerz, er háöldruð eiga á bak að sjá mætum syni. Er óþarfi að rekja ættir þeirra svo kunnar sem þær eru, en marggr bestu eink- anir ætta þessara komu fram hjá Sigurði, hógværð og prúð- | menska í allri framkomu, stefnufesta og forsjálni, fjelags lyndi samfara lipurð og öryggi hverskonar samningum manna í milli, en menntaður var Sig- urður í rjettu hlutfalli við skír- ar og góðar gáfur. Tilfinninga- maður var hann meiri en flesta gat grunað, því hann var skap- stillingarmaður og kunni að dylja geð sitt. Hahn var svo vel gerður um alla hluti, sem prýða nýtan og góðan dreng, að hann hlaut að vekja athygli hvar sem hann fór. Snemma hneigðist hugur Sig- urðar að uppeldismálum. Að loknu stúdentsprófi tók hann kennarapróf 1824 og gerðist kennari á Djúpavogi, en þá var j heilsu hans svo háttað, að hann varð að bæta sjer upp inni- seturnar og gerði hann það með því að sækja á sjó með sjómönnum í plássinu. Kenn- ari var hann við Samvihnuskól ann eitt ár,1 1927, en þá tók hann mikilsverða ákvörðun. — Hann ákvað að helga sig alveg uppeldismálunum. Með það fyr ir augum settist hann enn á ný á skólabekkinn, að þessu sinni í hinum frægustu sjerskólum í Sviss og Frakklandi, og lauk | hann prófi í uppeldis- og barna sálarfræði. Um þær mundir var [verið að ljúka við smíði Aust- urbæjarbarnaskólans, sem þá var ávallt nefndur „Nýi barna- skólinn“; og var Sigurður skip- aður skólastjóri 1930, eftir þó nokkurt þjark milli yfirvalda bæjarins og kennslumálaráðu- neytis. Lifði lengi í þeim glóð- um, sem þá var í skarað, en Sigurður fór áður en lauk með fullri sæmd frá þeim viðskift- um. Ekki kann jeg að segja frekar frá afskiftum Sigurðar af barnafræðslu og uppeldis- málum; koma þar sjálfsagt aðr- ir til, kunnugri, en það er trúa mín, að margar nýungar, sem hann braut upp á, muni festa rætur til farsældar komandi kynslóð. Áhugi hans í þessum efnum leyndi sjer ekki. Hann lýsti sjer í innilegri gleði, þeg- ar hann varð var við skapandi gáfur barna eða greinilegar framfarir þeirra. ■ Slíkur maður sem Sigurður var, hlaut að láta fjelagsmál mikið til sín taka. Fyrst og fremst voru það mál kennara- stjettarinnar, sem hann bar fyr ir brjósti, og varð hann mestur áhrifamaður í fjelagssamtökum kennara, átti sæti í stjórn Sam- bands íslenskra barnakennará frá 1934, en fdrmaður sam- bandsins frá 1937 til 1943. í beinu framhaldi þessa starfs, gerðist Sigurður einn helsti hvatamaður að stofnun Banda- lags starfsmanna ríkis og bæja, og var hann kjörinn fyrsti for- maður Bandalagsins og var for- maður þess til dauðadags. Fyrir hið mikla og ósjerhlífna starf, sem hann leysti af hendi í stöðu brautryðjandans, færa í dag þakkir þúsundir þtarfsmanna ríkis og bæja á íslandi og Banda! m lag þeirra heiðrar minningu hans með því að gcra útförina á sinn kostnað. Hjer verða ekki rakin af- skifti Sigprðar af ýmsum merk um fjelagsmálum. Mesta dags- verki skilaði hann fyrir heild- ina, undir forystu hans náðist það fram, að launalög voru sam þykt á Alþingi og tryggingar- málum opinberra starfsmanna komið í gott horf. En hann ljet líka til sín taka menningar- og líknarmál. Á námsárunum tók: hann miklu ástfóstri við frakk- neska tungu og menning. Vaii hann virkur fjelagi í Alliance írancaise og gérði sjer það til yndis í frístundum sínum, að þýða úr frönsku máli á íslenskt. Framh. á 4. síðu-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.