Þjóðólfur - 05.03.1897, Blaðsíða 3
lande bárujárn með fellingum, sem eg gat
um í Búnaðarritiuu VIII, 1894, bls. 162
(og Fjallk. sama ár), en það er þó svo
auðsælega miklu betra en hitt, sem hér
er algengast, að ráða má til að útvega
sér það, einkum á bæjarhús. Ættu skjálfta-
sveitabúar að taka þessa beudingu tii
greina.
Eldlímsþakið, sem þar er einnig lýst,
hef eg reynt. Það er algerlega vatnshelt
og vindþétt, en reynist of þunnt á ein-
faldri súð, og hefur þess vegna komið
slagniugur undir því, þar sem hiti er í
húsinu (frostið komizt að súðinni). Þarf
því að þilja innan á grindina og troða á
milli, eius og undir járnþaki, sé eldlíms-
þak notað, og er það þó eins dýrt og
járnþak.
Nokkur reynsla er nú fengin fyrir járn-
þakningu á íbúðarhúsum og fénaðarhúsum,
og væri fróðlegt að vita, hvaða aðferð við
millitroðninguna hefur gefizt bezt; því all-
víða veit eg til, að slagningur hefur verið
í járnþöktum baðstofum. Eins væri íróð-
legt að vita, hvernig það reynist að tyrfa
utan yfir járnþakið til hlýinda, sem sumir
hafa gert, og hvort járnið eigi skemmist
við það. Margt þessu viðvíkjandi gætu
menn nú lært af þeirri reynslu, sem þeg-
ar er fengin iunanlands, ef safnað væri
upplýsingum um það.
Skaði er, að hin verðlaunaða húsabóta-
ritgerð Sig. Guðmundssonar, skuli eigi enn
hafa birzt á prenti. Líklega mætti margt
af henni læra. Og hann er einmitt bú-
settur á skjálftasvæðinu, og því líklegur
til að geta lagt þarft „orð i belg“ um
þetta húsabyggingamál þeirra héraða.
ísafold hefur lagt það til, og er enn
að halda því fram, að vér ættum að fá út-
lendan (danskan!) húsagerðarfræðing oss
til leiðbeiningar i sveitabæjabyggingum.
En óiíklegt er, að slíkt yrði að hinum
minnstu notum fyrir oss, enda er líkleg-
ast að fáum öðrum eu ritstj. ísaf. komi
það í hug. Vér fengjum að eins ánægjuna
af að borga þessum „dáuumanni“ ferðina
hingað.
Miklu meiri likur eru til, að lið gæti
orðið að því, að senda hæfan íslenzkan
mann til útlanda, þar sem landshættir eru
líkastir vorum, t. d. hinna norðlægari
héraða Noregs og Svíþjóðar, til að kynn-
ast þar húsagerð, og kynni margt að mega
læra þar, er hér mætti að liði verða.
Þó að nokkrir bæir kunni nú að verða
bættir á næstu sumrum, þar sem hrunið
varð í sumar, með styrk samskotafjárins,
verður um mörg ár enn mikið starfsvið
43
fyrir hendi, að kippa í betra horf bæja-
byggingum víðsvegar um land, og á því
veltur að miklu leyti framtíð þjóðarinnar
og heiður. Er því vert að gera allt sem
verða má til að hlynna að því máli, og
mun eg ekki átelja ísaf. fyrir það, þó
hún endurtaki orð og hugmyndir mínar
eða aunara 3.—4. hvert ár, til að halda
málinu vakandi, úr því hún hefur ekkert
nýtt að bjóða, — nema ‘arkitektinn’ danska!
Eeykjahvoli 28. febr. 1897.
Björn Bjarnarson.
Holdsveikiii og dr. Elilers.
Svar til Þ. Cfuðmundssonar alþm.
Meðan eg dvaldi í Kaupmannahöfn í
sumar koro mér til hugar að biðja dr.
Ehlers um nöfn allra holdsveikra manna,
þeirra er hann hafði fundið hér. Eg sá
að nafnaskráin gat orðið til léttis við
nýja talningu. Dr. Ehlers léði mér fús-
lega allar sjúkdómslýsingar sínar; þær lágu
í réttri röð eptir sýslum, sín lýsingin á
hverju (lausu) blaði. Eg tók öll nöfnin
án þess mér dytti í hug að sama sjúkling
væri lýst tvisvar. Nú sé eg að svo hefur
verið um sjúklinga þá, sem Þ. G. nefnir.
Hygg eg, að dr. Ehlers hafi séð þessa sjúkl-
inga bæði sumrin, sem hann var hér og
skrifað um þá bæði skiptin. Seinni lýs-
ingarnar hefur hann Iagt sér — hjá Árnes-
sýsluskjölunum — því oftöldu nöfnin standa
öll saman í röð á skránni hjá mér.
Eg hef nú farið yfir skrána og borið
hana saman við prentaðar skýrslur frá dr.
Ehlers um tölu holdsveikra. Er eg þess
fullviss, að engir stórgallar eru á henni
aðrir en þessi eini. Séu nöfn einhverra
sjúklinga atbökuð eða heimilisfærslan skökk,
þá er það ekki dr. Ehlers heldur fylgdar-
manni hans að kenna.
Tvítalningin er mér að kenna og hef-
ur þá orsök, sem fyr var greind. Hitt
er með öllu ástæðulaust að saka dr. Ehlers
um óvandvirkni, að því er holdsveikisrann-
sóknina snertir. Eg efast ekki um, að all-
ir sjúklingar hans muni koma í Ijós í
hreppstjóraskýrslunum.
Þegar þær eru komnar allar saman
verður gerð grein fyrir talningunni. Þess
skal að eins getið til dæmis, að úr Suður-
amtinu eru komnar skýrslur úr 32 hrepp-
um (af 59) og í þeim skýrslum eru taldir 17
sjúklingar, sero dr. Ehlers hefur ekki séð,
en 2 að eins dánir af þeim, sem hann sá.
Þetta bendir ljóslega í þá áttina, að talan
muni vera hærri, en menn hafa ætlað. Dr.
Ehlers fann rúmt hálft annað hundrað
holdsveikra og hefur getið þess til, að
þeir muni vera alls rúm 200. Eru öll út-
lit til þess, að hann hafi getið nærri
sönnu.
Það gleður mig, að alþingismaðurinn
álítur holdsveikismálið mikils vert, en það
er sem hann og aðrir gleymi því, að dr.
Ehlers er maðurinn, sem aðallega hefur
komið máiinu á kreik. Hann hefur og afl-
að fjár til þess að gefa út bækling sinn
um holdsveikina og látið útbýta honum
um allt land til mikils gagus. Nú síðast
hetur hanu óbeðinn safnað stórfé til holds-
veikisspítalans. Launin fyrir allar þessar
þarfiegu framkvæmdir hafa hingað til ver-
ið sífeldar vauþakkir og skammir — eng-
ar þakkir.
Reykjavík 26. febr. 1897.
Guðm. Björnsson
læknir.
Sjóuleikir hafa verið allmargir haldn-
ir hér í bænum nú í vetur bæði af ýms-
um félögum og einstökum mönnum, en
fremur hafa þeir verið lélegir og lítils
háttar að efni og optast leikið af lítilli
list. Má furðu gegna, hversu fólk er só!g-
ið í slíkar skemmtanir, og hversu allur
hégóminn er tekinn með þökkum, eins og
sést af því, að áheyrendurir klappa ótæpt
lof í lófa jafnvel hversu Iaklega sem leik-
endunum tekst, og hversu mikið „humbug"
sem efni leiksins er í sjálfu sér. Það er
sök sér, þótt menn sæki vel þær leik-
skemmtanir, sem halduar eru til eflingar
aimennri góðgerðasemi, eins og nú síðast
hjá Thorvaldsensfélagiuu, því að það fé-
lag á stuðniug skilið hjá bæjarbúum, enda
hefur það sýut sig þau 3 kveld, er það
hefur leikið, að meun hata viljað stuðla
að góðum árangri af þessu fyrirtæki þsss,
og er það í alla staði rétt og viðurkvæmi-
legt. Það sem leikið hefur verið er „Jóm-
frúin“ eptir Erik; Bögh og „Hjónaleysin“,
eptir J. L. Heiberg. Bezt lék ingeniör
Sigurður Thoroddsen (Dinnesen klæðsala í
fyrri leiknum og Hummer lögregluþjón
í hinum síðari). Einnig lék frú Katrín
Magnússon (kona Guðm. Magnússonar
læknis) dável aðalpersónuna (jómfrúna) í
fyrri leiknum. Nokkrir aðrir léku og
sæmilega. Á morgun og sjálfsagt optar
kvað félagið ætla að leika eitthvað nýtt,
og verður sú skemmtan eflaust vel sótt,
einkum af ástæðum þeim, er fyr voru greind-
ar eða til viðurkenningar á starfsemi fé-
lagsins, er með litlum kröptum hefur unn-
ið ótrauðlega til að gleðja og seðja marga
fátæklinga bæjarins.