Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 23.06.1911, Blaðsíða 1
Verð árgangsins (minnst,
60 ai kir) 3 kr. 50 'aur.
erlendis 4 kr. 50 aur.,r og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borqist fyrir júnimánað-
arlok.
ÞJOÐVILJINN.
--—Iff: Tuttugasti og fimmti A r g a n g u r =_■ =
M 28—29.
Reykjayík 23. júní
Uppsögn, skrifleg ógild
nema komið sé til útgef-
anda fyrir 30. dagjúní-
mðnaðar og kaupandi
I samhliða uppsögninni
borgi skuld sína íyrir
blaðið.
1911.
Ræöa Jóqs Jónssonar sapíræiings.
(Flutt af svölum alþingisíióssins 17, .júní síðastl.).
ÁTTVIRTA samkoma! Þegar
eittlivað óvenjulegt stendur til, ein-
hver mannfagnaður eða hátíðahöld úti
við, mun flestum hugleikið að veðrið sé
sem bezt. Þess hafa auðvitað allir óskað
í dag. En þó liggur mér viðfað segja, að
einu gildi hversu viðri, — svo fögur er
minninq dagsins.
Land vort er á marga lund
öfganna land og andstæðanna.
Það er kuldalegt og ömurlegt
og eyðilegt umhorfs, þegar ekki
sér til sólar, þegar þoka og dimm-
viðri taka fyrir útsýn alla. En
það getur aldrei orðið svo dimmt
í lopti, svo napurt ogkuldalegt,
að ekki birti fyrir hugskotsjónum
vorum, að ekki ylji um hjarta-
rætumar, er vér rennum hugan-
um til Jóns Siaurðssonar.
Það er fagurt umhorfs héma
á heiðskímm sumardegi með dökk-
bláan fjallahringinn á þrjá vegu
og sólglitrandi sjóinn og skínandi
jökulinn í vestri, — svo hreint
og bjart og tignarlegt, að fátt
mundi jafnast á við það.
Eitt veit eg þó, sem er enn feg-
urra og bjartara og hugljúfara.
Það er fögur endurminning.
Það er minning dagsins i dag
og mannsins, sem við öll höfum
í huga á þessari stundu. —
Jón Sigorðsson er sann-nefndur
ljóssins fulltrúi með þjóð vorri,
ljóssins og sannleikans, enda var
bjart yfir honum, yfir svip hans
og sálu, að sögn þeirra manna,
er áttu því láni 'að fagna, að kynnast
honum. Ásjónan var hrein og björt,
tiguleg og göfugmannleg, ennið hátt og
hvelft og gáfulegt, augun skær og tindr-
andi, og þótti öllum sem eldur brynni
úr þeim, er hann komst í geðshræringu,
munnurinn fastur og einbeittur. Það
var eins og stæði ljómi og birta af öllum
svip hans. Merki þessara einkenna má
að nokkru sjá af myndum þeim, sem til
eru af honum, þótt eigi gefi þær að lík-
indum nema ófullkomna hugmynd um
hann. Innsigli ljóssins er auðþekkt á
a,ndiitinu.
Um sál hans má segja með ofur-lítilli
orðabreytingu það sem skóJdið kvað, að
í honum bjó
fögur sál og ætíð ung
undir silfurharum.
Eji þegar eg kemst svo að rrði, að
það sé bjart’yfir minningu dagsins, þá
á eg einkum og sér í Jagi við minningu j
þess, hvað Jón Sigurðsson hefir verið j
1811 — 17. júní — 1911.
fyrir þjóð síná, hvað liann hefir afrekað
iyrir land og lýð.
Því verður eigi lýst til hlítar í fijótu
bragði, hvað Jón Sigurðsson var fyrir
þjóð sína. En svo mikið er víst, að is-
lenzka þjóðin væri áreiðanlega ekki kom-
in það áleiðis til sjálfstæðis og menning-
ar, sem rauti er á orðin, hefði Jón Sig-
urðsson aldrei verið til. Vér nútíðarmenn
getum yfir hofuð að tala ekki hugsað
oss íslenzku þjóðina án Jóns Sigurðsson-
ar. Hvern einstakan mann annan, þeirra
er uppi hafa verið á síðasta aldarhelm-
ingi, getum vér hugsað oss horfinn úr
lífi þjóðarinnar, afmáðan af spjöldum sög-
unnar, án þess að stórum saki, án þess
að þjóðin væri önnur en hún er — en
hann með engu móti. Það sýnir bezt
hver maður hann var. Það sýnir bezt
þýðingu hans fyrir íslenzku þjóðina.
Hann hefir mótað og shapað hið unga.
jisland, endurlej'st þjóðina i einu og öllu,
að svo miklu leyti sem hægt er að við-
hafa slíkt orð um mennskan
mann.
Hann er sannkallað mikilmenni
í orðsins fyllsta skilningi, mihil-
menhið, sem allir líta upji til, ein
hin dýrlegasta guðs gjöf, sem
þessari þjóð hefir i skaut fallið, —
lifandi uppspretta ljóss og yls,
sem hefir lýst tveim kynslóðumog
tendrað eld í þúsundum hjartna
um land allt. Hann var og er
enn leiðtogi lýðsins í öllum grein-
um Flestar framkvæmdir á
þessu landi, fiest, og mest, sem
áunnizt hefir í striti og stríði
tveggja kynslóða, er ekki annað
en holdgan og ímynd hugsjóna
hans, uppskera og ávextir bar-
áttu hans.
En að baki þessu öllu liggur
hið lang þýðingarmesta starf hans,
grundvallarstarfið, þjóðarafrekið:
Hann vehur þjoðina til lífsins, henn-
ir henni aJ þehkja sjalfa si</,þjóð-
réttindi sín. lcröfur sínar, h-apta
sína og höllun sína, eins og skáld-
ið hefir svo heppilega að orði
komizt í þessum erindum:
En fyrst er hann sveif yfir sviplegan mar
rann sótin á móðurlands tindum,
og næturþoka vors þjóðernis var
þymnast af árdegis-vindum.
Því optar til Fróns sem hið skrautbúna skip
með skörunginn hugprúða renndi,
því betur það þekkti sig sjál/t i lians svip,
og sœmdir og tign sína kenndi.
Þér, ísland, var sendur sá flugandinn frjáls,
nieð fornaldar atgjörfi sína,
að kynna þér verðleik og kosti þín sjálfs,
og kenna þér ákvörðun þína.
Það er þetta: að þehhja sjálfan sig
og trua á sjálfan sig, hrapta sína og hÖUun,
sem er fyrsta og sjálfsagðasta skilyrði
alls þrifnaðar hjá þjóð og hjá einstaklingi.
JÓN SIGURÐSSON