Ísafold - 24.08.1880, Blaðsíða 1
1880.
VII 21.
Reykjavík, þriðjudaginn 24. ágústmán.
KsT Útsölumenn og kaupendub ‘Ísafoldab’
eru beðnir að (jreiða andvirði blaðsins, að þvi
leyti það er ógoldið fyrir undanfarin dr, og
fyrir þetta ár, til amtsskrifara Páls Jóhann-
essonar í Beykjavík.
peir, sem vilja koma auglýsingum i blaðið,
geta snúið sjer til cand. theol. Magn. Andrjes-
sonar, eða amtsskrifara Páls Jóhannessonar í
Bcykjavík.
Brjef frá Svíþjóð.
i.
Stokkhólmi 16. júlím. 1880.
(Niðurl. frá bls. 80). Alla fundardagana
höfðu menn nóg að gjöra, að hlusta á ræður,
halda ræður, skrafa um vísindaleg málefni
og taka þátt í allri þeirri glaðværð og öllum
þeim veizlum, er Svíar höfðu gjöra látið
móti gesturn sínum. Svíar sýndu svo mikla
gestrisni, kurteisi og nærgætni við hina út-
lendu fundarmenn, sem hægt var. Ferða-
kostnaður á járnbrautunum sænsku var sett-
ur niður til helminga; hver fundarmaður
hafði fengið sendan miða, sem opnaði allar
dyr eins og töfrasproti. Tollþjónar ljetu
farangurinn -vera í friði, er þeir sáu miðann,
og öll söfn, verksmiðjur og stofnanir voru
opin þegar honum var brugðið fram. Föstu-
daginn 9. júlím. bauð konungur náttúru-
fræðingum öllum til Drottningholm. Drott-
ningholm er ein af hinum fegurstu höllum
Svíakonungs, á eyju í Leginum. þangað
komum vjer á þrem gufuskipum kl. 7 um
kvöldið. Ollum manngrúanum var skipað
í raðir, og svo var gengið eptir drynjandi
hljóðfæraslætti um herbergi hallarinnar.
þar blöstu við hvaðannæfa dýrindisgripir og
íþróttaverk, pell og silkitjöld og fram með
veggjunum stóðu í röðurn gullfjallaðir hirð-
menn og herforingjar með ótal krossum og
stjörnum. Loks var staðnæmzt í stærsta
sal hallarinnar, og þar bauð konungur og
synir hans náttúrufræðingana velkomna, tal-
aði við ýmsa, og svo var haldið til veizlu.
þar mælti Oscar konungur sjálfur fyrir skál
náttúrufræðinganna vel og skörulega. Um
miðnætti var haldið heimleiðis til Stokk-
hólms í blíða logni og tunglsljósi.
Gripsholm er ein af höllum konungs,
rúma þingmannaleið suðvestur frá Stokk-
hólmi við Löginn, og er mjög fræg í sögu
Svía. A 13. öld var þar fyrst reistur kastali
og stórhýsi, en Gustaf Vasa ljet reisa höll-
ina að nýju 1536, fegurri og skrautlegri en
fyrr, og bjó þar opt. Meðan synir hans
deildu, bar margt sögulegt við á Gripshólmi.
Jóhann hertogi sat þar í varðhaldi í 4 ár, en
er hertogarnir bræður konungs fengu yfir-
hönd» var Eiríkur 14. settur þangað, og sat
,þar í rúm 2 ár. Gustaf 3. sat þar opt með
hirð sinni að glaðværum veizlum og leikjum
og Gustaf 4. Adolph sagði þar af sjer kon-1
ungdómi, og sat þar í varðhaldi í 10 mánuði
1809. í höllinni eru 200 herbergi, og um
2000 dýrmætar myndir merkra manna frá
ýmsum öldum. Sunnudaginn 11. júlí var
náttúrufræðingum haldin veizla þar. Um
morguninn var farið á stað og haldið í blíð-
viðri hina fögru leið inn Löginn milli skógi-
vaxinna eyja og hólma. Ein af eyjunum
heitir Björkey; þar boðaði Ansgarius kristni
829, og þar finnast margar fornleifar.
12. júll fóru allir jarðfræðingar í einum
hóp sjóleið út til Ytterby, sem er dálítið
þorp úti við Eystrasalt; þar eru námur og
þarfinnast margar sjaldgæfar steinategundir
og þær átti að skoða. A heimleiðinni skoð-
uðum vjer Oskar-Ereðeriksborg, hinn sterk-
asta kastala Svía; þar eru höggvin inn í
bergið hýbýli fyrir menn og fallbyssur og
allt erþar rammgjörtog óvinnandi, fallbyss-
urnar eru geysistórir apturhleðningar, er
skjóta 300pd. sprengikúlum, ogbergið stenzt
hvað sem á gengur. |>ar fram hjá er hin
eina leið, sem herskip geta farið til Stokk-
hólms. A heimleiðinni var sezt að máltíð
ogdrykkju uppi á þilfari, og vantaði þarekki
gleði og skemmtilegar samræður, þar sem
allir þekktust meir eða minna, og voru kunn-
ugir sömu vísindagrein. Nordenskiöld, Kjer-
úlf og Torell o. fl. menn hjeldu ótal skálar,
ræður og drykkju, fyndin orð og glettingar
manna ámilli jukust meir og meir, uns stigið
var á land í Stokkhóimi undir miðnætti.
Snemma næsta morgun hjeldu náttúru-
fræðingar á járnbraut enn þá einu sinni á
stað, nú var ferðinni heitið til Uppsala, því
þar var búin veizla, sem var ein hin skemmti-
legasta af öllum. í «botaniska trádgárden»,
þar sem Linné bjó og kenndi, var veizlan
haldin, og það var ekki undarlegt, þó nátt-
úrufræðingarnir söfnuðust kring um mynda-
styttu hans, því það var hann, sem fyrstur
kom náttúruvísindunum á þá braut, sem
hefir leitt svo langt, og enginn vísindamaður
á norðurlöndum hefir gjört heiminum jafn-
mikið gagn og ætt j örðu sinni j afnmikinn sóma.
Margar ræður voru haldnar, en hina beztu
hjelt Holmgren prófessor, og hann er líka
einn hinn bezti ræðumaður Svía. í ræðu
hans var svo vel og heppilega blandað
fyndni, viðkvæmum tilfinningum og hvetj-
andi hreystiorðum, að unun var á að heyra.
Um kvöldið var haldið skipleiðis niður Fýrisá
út í Löginn, og stigið á land við Skokloster.
f>að er gömnl höll og fræg; hana á Brahe-
ættin sænska. þar er stórt bókasafn og
vopnasafn eitt hið fegursta á norðurlöndum.
Nálægt Uppsölum er flatlendi, en þegar kem-
ur niður í Löginn, eru hvervetna háar skógi-
vaxnar eyjar, höfðar og krókótt sund. Hjer
og hvar á leiðinni, þar sem gott bergmál var,
höfðu verið settar fallbyssur milli trjánna,
og þegar skipin liðu fram hjá í aptankyrð-
I inni, hljómuðu skotin berg frá bergi yfir sund
og voga. f>egar dimmt var orðið og vjer
nálguðumst Stokkhólm, voru hús og hallir
á báða vegu uppljómuð marglitum ljósum,
og uppi yfir einu skrauthýsinu á háumhöfða
sást geysistór, logandi mynd menntagyðj-
unnar, og þaðan þutu upp ótal marglitir
flugeldar, drekar, stjörnur ogsólir; áfremsta
gufuskipinu var kveykt á rafmagnsljósi
uppi í siglu, svo það varð allt í ljóma, og
sjórinn í kring eins og bræddur málmur, en
fyrir aptan skipin þutu bátar fram og aptur
með mislitum ljósum eins og eldflugur gegn-
um næturmyrkrið.
Daginn eptir var skilnaðarveizla á Has-
selbacken, og svo var fundi slitið. A þess-
ari samkomu bar mest á veizlunum eins og
eðlilegt er, en það var líka fagnaðarhátíð
fyrir marga eptir margra ára vinnu og þraut-
ir, en vísindin voru engan veginn látin sitja
á hakanum ; árangurinn mun sjást af ritum
þeim, sem síðan verða útgefin um fundinn;
en hinn bezti árangur af fundinum er þó
kunningsskapur og vinátta milli vísinda-
manna úr fjarlægum löndum, og samvinna
sú, sem af því leiðir.
porvaldur Thoroddsen.
II.
Stokkhólmi 27. júlí 1880.
Stokkhólmur stendur þar sem Lögurinn
um tvö sund, Norrström (Stokksund) og
Söderström (Konungssund), sameinast hafi ;
mitt á milli þessara sunda er gamli bærinn
á allstórri eyju, Agnafit; rjett hjá þeirrieyju
eru ýmsir hólmar, t. d. Kiddareholmen
(Kiðjasker), Helgelandsholmen (Stokkhólm-
ur), Skeppsholmen o. fi. í gamla bænum
eru krókóttar og örmjóar götur, en nýjari
hluti bæjarins fyrir norðan sundin.Norr-
malm, er reglulegast og bezt byggður. Söder-
malm fyrir sunnan sundin, er byggður utan
í klettum og klungrum, og eigi skipulegur,
göturnar eru brattar og illa steinlagðar, og
húsin víða hrörleg og sumstaðar óþrifaleg;
því hjerbýrmest af fátækum verkmannalýð.
í Stokkhólmi eru mjög stór og skraut-
leg hús ; fyrst og fremst skal telja Stock-
holms slot eða konungshöllina; það er
geysimikil og háreist bygging með fiötu þaki,
stendur á Agnafit og sjest alstaðar úr bæn-
um ; sjálf aðalhölfin er ferhyrnd, um 400 fet
á hvern veg, og í kring um hana eru stórir
garðar og úthýsi; höllin kostaði 10|- miljón
krónur. I iitnorður frá konungshöllinni er
riddarahúsið sænska, prýðilega fagurt með
koparþaki háreistu; veggirnir í sölum þessa
húss eru alþaktir skjaldmerkjum sænskra
eðalmanna. Fyrir framan það er mynda-
stytta Gustafs Vasa. A Kiðjaskeri er Kidd-
arahólmskirkjan, sem er hin merkasta 1
bænum, með 302 feta háum turni úr steyptu
jámi. þar er nú aldrei messað, kirkjan er
nú að eins höfð fyrir greptrunarstað handa